Μάχη κολοσσών για τον θησαυρό των 4 δισ. ευρώ

Μεγάλες εταιρείες προσφέρουν τα αντίγραφα σκευάσματα μέχρι και 90% φθηνότερα σε σχέση με τα πρωτότυπα, στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μερίδιο..

Τεράστια περιθώρια μείωσης στον συνολικό τζίρο των φαρμάκων κατά 2,6 έως 4 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο μπορεί να δώσει η ευρεία χρήση γενοσήμων φαρμάκων.

Για να συμβεί αυτό, απαιτούνται συστηματικός έλεγχος στο όγκο της συνταγογράφησης, περιορισμός της διαφθοράς και σωστή τιμολόγηση των αντιγράφων φαρμάκων. Οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί των νοσοκομείων έχουν δείξει ότι αντίγραφα φάρμακα που κυκλοφορούν ήδη στην ελληνική αγορά μπορούν να διατεθούν με έκπτωση, η οποία ξεπερνά το 90%!

«Τα γενόσημα χορηγούνται κατά κόρον στις ευρωπαϊκές χώρες και μπορούν να συνεισφέρουν στον έλεγχο της φαρμακευτικής δαπάνης, εάν τιμολογηθούν σωστά και όχι σαν πρωτότυπα», σχολιάζει στο «Εθνος της Κυριακής» το μέλος της Επιτροπής Προμηθειών Υγείας, καθηγητής κ. Κώστας Ράνος.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, το 60% των συνταγών που γράφονται στις ευρωπαϊκές χώρες περιέχουν γενόσημα. Στον όρο γενόσημα, σημειώνει, οι Ευρωπαίοι περιλαμβάνουν και τα πρώην πρωτότυπα, των οποίων η δεκαετής περίοδος προστασίας έχει λήξει.

Με τη λήξη της πατέντας τους τα εν λόγω σκευάσματα διατίθενται πλέον στους Ευρωπαίους ασφαλισμένους με μειωμένες τιμές έως και κατά 80%. Η μείωση συμπαρασύρει προς τα κάτω και τις τιμές των αντιγράφων τους. Στην Ελλάδα η κατάσταση είναι διαφορετική. Μετά το τέλος της πατέντας, η τιμή του φαρμάκου μειώνεται κατά 50%, ενώ τα αντίγραφά του έχουν τιμή στο 40% της αρχικής τιμής του πρωτοτύπου.

Μελέτες δείχνουν ότι η αυξημένη κατανάλωση γενοσήμων κρατά χαμηλά τη φαρμακευτική δαπάνη και η μειωμένη κατανάλωσή τους τη «φουσκώνει». Η χώρα μας βίωσε το «φούσκωμα» της δαπάνης την τελευταία 20ετία: Τη δεκαετία του '90 το 55% των φαρμάκων που χορηγούνταν σε Ελληνες ασθενείς παραγόταν στη χώρα μας (γενόσημα), ποσοστό που συρρικνώθηκε στο 18% το 2010.

Το «στοίχημα» για τον υπουργό Υγείας Ανδρέα Λοβέρδο είναι να επαναφέρει το ποσοστό χρήσης γενοσήμων στα επίπεδα του '90. Ο στόχος που έχει τεθεί για φέτος είναι χορήγηση γενοσήμων κατά 50% στους ασφαλισμένους των Ταμείων (είναι σήμερα 18%). Η επίτευξή του θα περιορίσει τη φαρμακευτική δαπάνη των Ταμείων στα 3,2 δισ. ευρώ και των νοσοκομείων κοντά στα 800 εκατομμύρια, χωρίς να λείψουν φάρμακα στους ασθενείς.

Ενα ακόμη βασικό μέτρο που προωθείται είναι η συνταγογράφηση από τον γιατρό με τη δραστική ουσία και όχι την εμπορική ονομασία του φαρμάκου. Με τον τρόπο αυτό επιχειρείται να κοπεί ο ομφάλιος λώρος μεταξύ γιατρών και φαρμακευτικών εταιρειών και να ανοίξει ο δρόμος για χορήγηση φθηνότερων φαρμάκων.

Αντιδράσεις
Οι ριζικές αλλαγές στο μοντέλο συνταγογράφησης έχουν προκαλέσει τις έντονες αντιδράσεις των γιατρών, των φαρμακοποιών και των συλλόγων ασθενών. Ολοι τους προτάσσουν το επιχείρημα ότι υποβαθμίζεται η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Αναφερόμενος σε αμφίβολης ποιότητας γενόσημα, ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου της Αθήνας (ΙΣΑ), Γιώργος Πατούλης, έκανε λόγο για σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, οι οποίες οδήγησαν Ελληνες ασθενείς σε μονάδες εντατικής θεραπείας.

Θετική, υπό προϋποθέσεις, στη χορήγηση γενοσήμων εμφανίζεται η Ενωση Νοσοκομειακών Ιατρών Αττικής (ΕΙΝΑΠ). Το προεδρείο του Συλλόγου τονίζει ότι είναι αποδεκτή, εφόσον αφορά αξιόπιστα και ελεγμένα φάρμακα. Την απορρίπτουν, ωστόσο, όταν αφορά ατάκτως εισαγόμενα και κυκλοφορούντα στη χώρα μας γενόσημα.

Αντίθετοι είναι οι νοσοκομειακοί γιατροί στη συνταγογράφηση με δραστική ουσία. Θεωρούν ότι είναι επικίνδυνη για τους ασθενείς, υποχρεώνοντάς τους να δεχθούν το φθηνότερο από τα σκευάσματα της ίδιας ουσίας.

Τη χορήγηση του φθηνότερου αντιγράφου στους ασφαλισμένους των Ταμείων περιλαμβάνει ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος (ΠΦΣ) μεταξύ των θεμάτων στα οποία διαφωνεί με το υπουργείο Υγείας.

ΓΕΝΟΣΗΜΟ
Είναι το φαρμακευτικό προϊόν που έχει αναπτυχθεί με τέτοιον τρόπο, ώστε να είναι ίδιο με ήδη εγκεκριμένο προϊόν (το πρωτότυπο). Περιέχει την ίδια δραστική ουσία, σε ίδια ποσότητα. Η δραστική ουσία ενός φαρμάκου είναι το συστατικό που του προσδίδει τη θεραπευτική του αποτελεσματικότητα.

• Τα γενόσημα που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά είναι περίπου 3.000 σε επίπεδο συσκευασίας (417 δραστικές ουσίες). Καταλαμβάνουν το 18% της αγοράς και θα πρέπει να ανέλθουν, σύμφωνα με τους στόχους του Μνημονίου, στο 50%, που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος.
• Η τιμολόγησή τους θα είναι εφεξής στο 40% των πρωτοτύπων και κατά συνέπεια η αύξηση του μεριδίου χρήσης τους θα μειώσει σημαντικά τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, με μεγάλο όφελος για την κοινωνική ασφάλιση.
• Την τελευταία πενταετία ελέγχθηκαν εργαστηριακά από τον ΕΟΦ περίπου 1.000 δείγματα σκευασμάτων, εκ των οποίων τα 900 ήταν αντίγραφα. Δεν παρατηρείται σημαντική διαφορά στα ποσοστά μη κανονικότητας μεταξύ γενοσήμων και πρωτότυπων προϊόντων.

ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ
Είναι ένα σκεύασμα το οποίο αναπτύσσεται έπειτα από αρκετά χρόνια έρευνας. Η αρχική ιδέα του ερευνητή δοκιμάζεται συστηματικά στο εργαστήριο. Η συντριπτική πλειονότητα των ιδεών αυτών απορρίπτεται, καθώς διαπιστώνεται στην πορεία ότι δεν είναι αρκετά αποτελεσματικά ή ασφαλή.

• Τα ελάχιστα «μόρια» που θα περάσουν από τα αρχικά τεστ θα δοκιμαστούν σε πειραματόζωα, προκειμένου να επιβεβαιωθούν η αποτελεσματικότητα και η ασφάλειά τους. Πολλά «κόβονται» και στη συγκεκριμένη φάση. Οσα «περάσουν», δοκιμάζονται σε ανθρώπους, στο πλαίσιο περίπλοκων κλινικών μελετών.
• Εάν επιβεβαιωθεί η θετική σχέση ωφέλειας - κόστους, τα φάρμακα παράγονται μαζικά και διατίθενται σε ασθενείς. Για να καλυφθεί το τεράστιο κόστος έρευνας και ανάπτυξης, τα φάρμακα αυτά έχουν δεκαετή «πατέντα». Κυκλοφορούν, δηλαδή, μονοπωλιακά στη διεθνή αγορά, χωρίς στο διάστημα αυτό να μπορεί να παραχθεί σκεύασμα με την ίδια δραστική ουσία. Στη χώρα μας κυκλοφορούν σήμερα 1.055 πρωτότυπα φάρμακα.

Η κόντρα των εταιρειών
Ο διαγωνισμός έδειξε τα περιθώρια κέρδους

μεγαλα περιθώρια κέρδους στα φάρμακα αποκαλύπτουν οι ηλεκτρονικοί διαγωνισμοί των νοσοκομείων. Μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες (ελληνικές και ξένες) διαθέτουν στο ΕΣΥ γνωστά γενόσημα σκευάσματά τους, με εκπτώσεις που ξεπερνούν το 90%. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του γενοσήμου risperidone.

Στον σχετικό διαγωνισμό ζητήθηκαν πέντε μορφές του συγκεκριμένου φαρμάκου, οι οποίες είχαν νοσοκομειακή τιμή από 0,33 έως 1,65 ευρώ. Κατά τη διάρκεια του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού, οι εταιρείες που συμμετείχαν προσέφεραν τα εν λόγω σκευάσματα σε τιμές από 0,07 έως 0,30 ευρώ (έκπτωση από 82,47% έως 93,39%).

Με βάση την αρχική τιμή, τα νοσοκομεία έπρεπε να διαθέσουν 1,85 εκατομμύρια ευρώ, για να προμηθευτούν τα φάρμακα. Χάρη στην έκπτωση, διέθεσαν μόλις 146.434 ευρώ!

Για την προμήθεια 25 σκευασμάτων σε διάφορες μορφές, τα νοσοκομεία προϋπολόγιζαν 28,98 εκατομμύρια ευρώ. Πετυχαίνοντας μέση έκπτωση 50,22%, διέθεσαν τελικά 14,42 εκατομμύρια.

Σύμφωνα με την πρόεδρο της Πανελλήνιας Ενωσης Φαρμακοποιών Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων (ΠΕΦΝΙ), κ. Ειρήνη Τσικαλάκη, τα γενόσημα είναι ασφαλή και δοκιμασμένα σκευάσματα, τα οποία μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες των ασθενών.

Ανάλογη εκτίμηση εκφράζουν και τα μέλη του συμβουλίου της ΠΕΦΝΙ, Κατερίνα Τσιατά και Αλίκη Τσάκαλου. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, σημειώνουν, αποφάνθηκε πρόσφατα ότι οι δημόσιες Αρχές επιτρέπεται να παρέχουν στους γιατρούς οικονομικά κίνητρα για τη συνταγογράφηση φθηνότερων φαρμάκων.

Με την απόφαση αυτή τελείωσε μία πολύχρονη διαμάχη μεταξύ της φαρμακευτικής βιομηχανίας και των δημοσίων συστημάτων Υγείας, σχετικά με τη δυνατότητα των τελευταίων να επιβάλουν θεραπευτικά πρωτόκολλα (οδηγίες συνταγογράφησης). Η διαμάχη είχε προκύψει μεταξύ των φαρμακευτικών βιομηχανιών και του ΕΣΥ (NHS).

Τι ισχύει στην Eυρώπη
Αυστηροί έλεγχοι και περιορισμοί

Σε εξωφρενικές καταστάσεις έχει οδηγήσει η διαπλοκή στο κύκλωμα του φαρμάκου. Οι συνταγές πανάκριβων σκευασμάτων πέφτουν... βροχή και η χώρα μας έχει οδηγηθεί στο εξής παράδοξο: Κάθε Ελληνας καταναλώνει σχεδόν 700 ευρώ τον χρόνο για φάρμακα, όταν το αντίστοιχο ποσό που διατίθεται για κάθε Ολλανδό είναι μόλις 290 ευρώ!

Η διαφορά γίνεται ακόμη πιο έντονη αν αναλογιστεί κανείς πόσο υψηλότερο είναι το μέσο εισόδημα στην Ολλανδία, αλλά και το πόσο πιο υψηλές είναι οι τιμές των φαρμάκων.

Η Ελλάδα έχει υψηλότερη κατά κεφαλή φαρμακευτική δαπάνη από χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, αλλά και η Γερμανία, η Σουηδία, η Αυστρία και η Γαλλία...

Η διαφορά γίνεται ακόμη πιο έντονη αν αναλογιστεί κανείς πόσο υψηλότερο είναι το μέσο εισόδημα στην Ολλανδία, αλλά και το πόσο πιο υψηλές είναι οι τιμές των φαρμάκων στη συγκεκριμένη χώρα.

Σε αντίθεση με την Ελλάδα, όπου οι περιορισμοί είναι ελάχιστοι έως ανύπαρκτοι, οι αρχές των ευρωπαϊκών κρατών ελέγχουν «σφιχτά» τις φαρμακευτικές τους δαπάνες, με σειρά μέτρων. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται η εφαρμογή φαρμακευτικών προϋπολογισμών.

Οι προϋπολογισμοί καταρτίζονται σε επίπεδο γιατρού (Μεγάλη Βρετανία, Σλοβακία, Γερμανία) ή σε εθνικό επίπεδο (Γαλλία). Η εφαρμογή του συνοδεύεται από συστήματα κινήτρων και ποινών στους συνταγογράφους γιατρούς, τα φαρμακεία και τις φαρμακευτικές εταιρείες, προκειμένου να αποφεύγονται οι υπερβάσεις.

Οπως αναφέρει σε μελέτη για τα γενόσημα ο καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας κ. Νίκος Μανιαδάκης, στις χώρες όπου η συνταγογράφηση με δραστική ουσία δεν είναι υποχρεωτική, καθοριστικό παράγοντα αποτελεί η ύπαρξη ισχυρών κινήτρων στους θεράποντες γιατρούς να την ακολουθήσουν.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι γιατροί εκπαιδεύονται στη διάρκεια της φοίτησής τους να συνταγογραφούν με το όνομα της δραστικής ουσίας. Αρκετές υγειονομικές περιφέρειες παρέχουν κίνητρα (και οικονομικά) στους γιατρούς, επιβραβεύοντάς τους σε περίπτωση που πετύχουν ένα προκαθορισμένο ποσό συνταγογράφησης με βάση το όνομα της δραστικής ουσίας.

Το αποτέλεσμα
Η παροχή κινήτρων είναι αποτελεσματική, καθώς στη συγκεκριμένη χώρα το 80% του συνόλου των συνταγών που χορηγούνται περιέχουν τη δραστική ουσία του φαρμάκου.

Στη Γαλλία, ασφαλιστικά Ταμεία και γιατροί συμφώνησαν να αυξηθεί κατά 5 ευρώ το ποσό της επίσκεψης ανά ασθενή, με αντάλλαγμα τουλάχιστον το 25% των συνταγών να γίνεται με βάση το όνομα της ουσίας.

Η χαλάρωση της επιτήρησης οδηγεί άμεσα σε αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης. Με τη λήξη της πατέντας ενός φαρμάκου και τη μείωση της τιμής του, η συνταγογράφηση μετακινείται σε ακριβότερα εντός πατέντας σκευάσματα (υποκατάσταση).

Χώρες όπως η Γερμανία, το Βέλγιο και η Ολλανδία εφαρμόζουν υποχρεωτικές ποσοστώσεις συνταγογράφησης γενοσήμων. Στη Γερμανία, καθορίζονται ετήσιοι στόχοι ανά γιατρό για το ποσοστό των γενοσήμων που θα συνταγογραφήσουν.

Στο Βέλγιο, οι γιατροί υποχρεούνται να γράφουν ένα ποσοστό του συνόλου των συνταγών τους με «φθηνά» φάρμακα. Το ποσοστό κυμαίνεται ανάλογα με την ειδικότητα (27% στους γιατρούς Γενικής Ιατρικής).

πηγη