Αθόρυβα κάτω από τη μύτη του ΝΑΤΟ, τα ρωσικά πυρηνικά υποβρύχια

Στα ναυπηγεία «ΣΕΒΜΑΣ» κοντά στον αρκτικό κύκλο, «χτίζονται» τα ισχυρότερα υποβρύχια στον κόσμο. Το πρόγραμμα ναυπήγησης σύγχρονων πυρηνικών υποβρυχίων για το πολεμικό Ναυτικό της Ρωσίας προχωράει με ταχείς ρυθμούς.
Tα μισά από τα πυρηνικά όπλα που υπάρχουν παγκοσμίως, είναι κρυμμένα μέσα στη θάλασσα.
Στα σιλό των πυρηνικών υποβρυχίων που πλέουν συνεχώς μέσα στους ωκεανούς (καλύπτουν το 70% του πλανήτη). Δυνατότητα κατασκευής πυρηνικών υποβρυχίων, που απαιτεί τεχνογνωσία και καινοτομία εφάμιλλη της διαστημικής τεχνολογίας,  έχουν μόνο έξη χώρες: Η Ινδία, η Κίνα, η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, οι ΗΠΑ και η Ρωσία. Στο πλαίσιο του ρεπορτάζ για την ανάπτυξη του κλάδου και τις σημερινές προκλήσεις στη ναυπήγηση σύγχρονων πυρηνικών υποβρυχίων, πήγαμε στο Σεβεροντβίνσκ, επισκεφθήκαμε ένα άκρως απόρρητο ναυπηγείο και είδαμε από κοντά πώς «χτίζεται» η υποθαλάσσια πυρηνική ασπίδα της Ρωσίας.

«Είναι, όπως όταν πηγαίνεις να αφήσεις το παιδί σου στην πρώτη τάξη, την ημέρα που ξεκινάει το σχολείο. Από τη μία πλευρά, καταλαβαίνεις ότι μεγάλωσε. Από την άλλη όμως, ξέρεις ότι το ταξίδι στη ζωή μόλις τώρα αρχίζει», μοιράζεται μαζί μας εντυπώσεις από τη δουλειά του στο ναυπηγείο ο Νικολάι Σεμακόφ, επικεφαλής κατασκευαστικού τμήματος του ναυπηγείου γνωστού με την επωνυμία «ΣΕΒΜΑΣ» (Sevmash). Το πρώτο του σκάφος, το έχτισε ο Σεμακόφ πριν 17 χρόνια. Είναι ο «υπεύθυνος παράδοσης» του πρώτου ρωσικού πυρηνικού υποβρυχίου 4ης γενιάς «Yury Dolgorukiy» ( έργο αριθμός 955, κλάση «Borei»).
«Ήταν μια σκληρή δοκιμασία για ολόκληρο τον ναυπηγοκατασκευαστικό κλάδο. Διότι για κάθε παραγγελία τέτοιου μεγέθους, απασχολούνται περισσότερες από 600 επιχειρήσεις. Όλος ο κλάδος της ναυπηγικής βιομηχανίας. Στο ερώτημα δε, «αν μπορούμε να παράγουμε ένα "προϊόν" τόσο μεγάλης πολυπλοκότητας», η απάντηση είναι καταφατική: «Ναι, μπορούμε. Η πρακτική, έχει δείξει ότι τα πάμε καλά. Αν και εμφανίζονται αρκετά προβλήματα στην πορεία υλοποίησης του έργου, πολλά εκ των οποίων, επιλύονται μετά από τη δοκιμαστική περίοδο. Όμως, το επόμενο πυρηνοκίνητο υποβρύχιο «Alexander Nevsky», το κατασκευάσαμε μέσα σε επτά χρόνια. Και το τρίτο στη σειρά «Vladimir Monomakh», σε έξι», λέει ο Σεμακόφ.

Η τρίτη πρόποση

15 υποβρύχια νέας γενιάς έως το 2020

Τα επόμενα χρόνια, ολοένα περισσότερα νέα πυρηνικά υποβρύχια παραγωγής «ΣΕΒΜΑΣ» θα βρεθούν στις θάλασσες. Μέχρι το 2020 ,το ρωσικό ναυπηγείο στο Σεβεροντβίνσκ, σχεδιάζει να κτίσει 15 πυρηνικά υποβρύχια νέας γενιάς. Τα επτά εξ’ αυτών θα είναι της κλάσης «Yashen» και τα υπόλοιπα οκτώ «Borei». Το ναυπηγείο «ΣΕΒΜΑΣ» έχει κτίσει τις τελευταίες δύο δεκαετίες περισσότερα από εκατό πλοία διαφόρων τύπων. Από ρυμουλκά και φορτηγίδες μέχρι πλοία-εργοστάσια για την επεξεργασία ψαριών, για τη Γερμανία, τη Σουηδία, τη Νορβηγία και την Ολλανδία. Η ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας, έδωσε ανάσα ζωής και πραγματικά έσωσε από την καταστροφή το μεγαλύτερο ναυπηγείο της Αμυντικής βιομηχανίας της Ρωσίας τη δεκαετία του 1990.

«Η κατασκευή υποβρυχίων είναι επίσης ένα είδος επιχειρείν, που βασίζεται στην οικονομία της αγοράς. Έχουν περάσει πια οι μέρες που τα προβλήματα της παραγωγής μας τα έλυνε μια απόφαση του κόμματος. Σήμερα, πρέπει να είμαστε σε θέση να διαπραγματευόμαστε για την τιμή και για το χρονοδιάγραμμα εργασιών. Και έτσι, κινούμαστε όσο πιο ευέλικτα μπορούμε στο απαιτητικό περιβάλλον της παγκόσμιας ναυπηγικής βιομηχανίας», λέει ο επικεφαλής του τμήματος μετρήσεων και δοκιμών, Αλεξάντρ Βλάσοφ, βραβευμένος με το εθνικό βραβείο «Μηχανικός της Χρονιάς – 2012».
Ο Βλάσοφ και η ομάδα του, εκτελούν μια πολύ υπεύθυνη και δύσκολη εργασία. Στα βάθη που εκτελούν τις δοκιμές των υποβρυχίων, ο πίδακας του νερού που εκτοξεύεται στο κύτος του σκάφους έχει αρκετή ενέργεια που μπορεί να κόψει έναν άνδρα στα δύο. Η επικινδυνότητα της συγκεκριμένης δοκιμής έχει περάσει και στις παραδόσεις των ναυτικών στα υποβρύχια. Είναι χαρακτηριστικό, ότι σε κάθε γιορτινό τραπέζι, οι ναυτικοί των υποβρυχίων αφιερώνουν την τρίτη πρόποση «για την αντοχή του σκάφους στις υψηλές πιέσεις».

«Διαστημικές» τεχνολογίες

Παγκόσμιες πρωτιές

Από το νεωλκείο Νο42 του ναυπηγείου «ΣΕΒΜΑΣ» ξεκίνησε τις πλόες του στις θάλασσες και στην ιστορία, το πρώτο σοβιετικό πυρηνικό υποβρύχιο «Leninsky Κomsomol» (1957). Από τον ίδιο χώρο, καθελκύστηκε το πρώτο πυρηνικό υποβρύχιο «τιτανίου» στον κόσμο, το «Zolotaja Riba» (1968), που έκανε ρεκόρ ταχύτητας σκάφους υποθαλάσσια -84 km/h, ένα ρεκόρ που παραμένει ακόμα αξεπέραστο. Σταδιακά, η λειτουργία της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών, «μετακόμισε» στο τμήμα Νο55. Στη δεκαετία του 1980, εκεί, αναπτύχθηκαν τα μεγαλύτερα χαλύβδινα «αρπακτικά» των θαλασσών: Τα τεράστια σε μέγεθος (με μήκος σχεδόν δύο γήπεδα ποδοσφαίρου και ύψος όσο ένα 9-όροφο κτήριο) υποβρύχια του έργου 941, τύπου «Akula», που περιλαμβάνονται στο βιβλίο των ρεκόρ «Γκίνες».

Στην πραγματικότητα, το υποβρύχιο δεν «χτίζεται». «Δένεται». Εκατομμύρια συγκολλήσεις σε ραφές που ενώνουν μεταξύ τους εκατοντάδες χιλιάδες κομμάτια. Αυτό είναι το σύγχρονο πυρηνικό υποβρύχιο. Για κάθε συγκόλληση τηρείται ημερολόγιο με το ονοματεπώνυμο του υπεύθυνου εργαζόμενου. Οι πληροφορίες αποθηκεύονται και διατηρούνται σε αρχείο σε όλη τη διάρκεια υπηρεσίας του πλοίου. Και ενώ κάθε ραφή ελέγχεται στη συνέχεια διεξοδικά, με ακτίνες Χ και ανάλυση υπερήχων, η εξατομίκευση της ευθύνης για μια πιθανή καταστροφή που θα είναι συγκρίσιμη με το Τσερνόμπιλ, επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα της εργασίας.

Αυτή είναι η ρωσική μοίρα της Μεσογείου

Αλλά υπάρχουν είδη συγκόλλησης, όπου καμία εμπειρία και δεξιοτεχνία δεν μπορεί να βοηθήσει. Και εδώ έρχονται για βοήθεια των τεχνικών, τα ρομπότ. «Σε αυτές τις ειδικές εργασίες, αγγίζουμε την ιδανική συγκόλληση», λέει ο ηλεκτρολόγος μηχανικός, Σεργκέι Ριζκόφ. «Παρατηρούμε τις εργασίες του ρομπότ μέσα από ένα μικρό φινιστρίνι, που βρίσκεται στη μέση μιας δεξαμενής (θαλάμου) ύψους 4-όροφου κτηρίου και όγκου 900 κυβικών μέτρων. Πίσω από το παχύ κρύσταλλο, βλέπουμε το τεράστιο χέρι του ρομποτικού «Εξολοθρευτή», να κρέμεται πάνω από μια μάζα σιδήρου. Αντί για χέρι, η απόληξη του κυβερνοεργαλείου είναι ένα «πυροβόλο» δέσμης ηλεκτρονίων. Η δέσμη ηλεκτρονίων γλιστράει ομοιόμορφα στην επιφάνεια του μετάλλου με μια κίτρινη ακίδα, που αφήνει πίσω της μια τέλεια ραφή. Είναι αξιοσημείωτο ότι όλη η τεχνολογία είναι ρωσικής παραγωγής. Το Ερευνητικό – Τεχνολογικό Ινστιτούτο «Progress» στην πόλη Ιζέβσκ, εξακολουθεί να παράγει εξοπλισμό συγκόλλησης με τεχνική δέσμης ηλεκτρονίων. Η συσκευή μπορεί να κινηθεί στο χώρο με οποιοδήποτε τρόπο. Πρόκειται για ένα μοναδικό μηχάνημα. Πολλοί το γνωρίζουν και … όλοι το ζηλεύουν. Αμερικανοί, Ιάπωνες, Γερμανοί… », λέει ο Ριζκόφ.

Κλειδί οι … ραφές στον θόρυβο

Από το θάλαμο εξάγεται ο αέρας, μέχρι να επιτευχθεί κενό επιπέδου διαστήματος. Σε αυτές τις συνθήκες οφείλεται η ανώτερη ποιότητα των συγκολλήσεων. Στον ίδιο θάλαμο συγκολλούνται και οι ραφές στους κόμβους. Είναι αυτές, που ευθύνονται για τα χαμηλά επίπεδα θορύβου στα υποβρύχια. Η «μυστικότητα» στις κινήσεις (που πετυχαίνεται με τεχνολογία «stealth»), αποτελεί το κύριο όπλο του κάθε υποβρυχίου.
Αυτή η παράμετρος, περικλείει το σκοπό της ύπαρξης του στόλου υποβρυχίων. Το πυρηνικό υποβρύχιο που ανιχνεύεται, είναι ένα ήδη «καταστρεμμένο». Έτσι, η ενασχόληση για την τεχνολογία που θα εξασφαλίζει χαμηλό θόρυβο, είναι ένας διαρκής πονοκέφαλος για τους σχεδιαστές των «μυστικών» σκαφών. Η τεχνική συγκόλλησης με δέσμη ηλεκτρονίων λύνει σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα.

Αναμφισβήτητη υπεροχή

Διαβάστε επίσης:

Οι σοφιστικέ «αγέλες λύκων» των ρωσικών υποβρυχίων

Αλλά το μαύρο σαν πίσσα «αντιθορυβικό» κέλυφος, είναι μόνο η εξωτερική πλευρά του τεχνολογικού θησαυρού που κρύβεται αποτελεσματικά κάτω από ένα «σώμα» από υψηλής αντοχής ατσάλι. Είναι εκείνη η τεχνογνωσία, που επιτρέπει στα ρωσικά υποβρύχια να κυκλοφορούν χωρίς να γίνονται αντιληπτά -σαν φαντάσματα- στην καρδιά των ανθυποβρυχιακών ασκήσεων του ΝΑΤΟ και μερικές φορές, να πλέουν αόρατα στα εχθρικά σόναρ ακόμα και μέσα στον κόλπο του Μεξικού.
Έχοντας «αετίσια μάτια» και ευαίσθητα «αυτιά», τα ρωσικά υποβρύχια, εντοπίζουν και αναγνωρίζουν τον εχθρό σε απόσταση πάνω από 200 km. Και αυτή η τεχνολογία αιχμής, θέτει τέλος σε πολλά άλλα ερωτήματα που εναγωνίως απασχολούν τους υπερπόντιους ανταγωνιστές της ρωσικής αμυντικής βιομηχανίας. Όπως για παράδειγμα, στο ερώτημα: Γιατί το ρωσικό πυραυλικό συγκρότημα θαλάσσης–θαλάσσης, «Onyks» είναι καλύτερο από το αμερικανικό σύστημα «Harpoon» και οι ρωσικοί πύραυλοι Cruise, πετούν σε διπλάσια απόσταση από τους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς «Tomahawk».