Κάτω από τους πανύψηλους γκρεμούς της καλδέρας, ανάμεσα στην Οία και το Ημεροβίγλι, ένα εξωπραγματικό φαινόμενο θα έκανε το ξακουστό ηλιοβασίλεμα της Σαντορίνης να μοιάζει φτωχό:
υποθαλάσσιες λίμνες ανθρακούχου νερού, οι οποίες ιριδίζουν με τα χρώματα του οπαλίου μέσα σε κοιλότητες του βυθού.
Οι «Λίμνες της Καλλίστης», όπως ονομάστηκαν οι σχηματισμοί, είναι οι πρώτες υποθαλάσσιες λίμνες του είδους τους, αναφέρει διεθνής ερευνητική ομάδα στην επιθεώρηση Scientific Reports του ομίλου Nature.
Το αστέρι σημειώνει τη θέση των υποβρύχιων λιμνών στον βυθό ανάμεσα στην Οία και το Ημεροβίγλι (Πηγή: Camilli et al.)
Οι υποθαλάσσιες λίμνες είναι στρώματα πυκνού νερού που βυθίζονται στον πυθμένα αντί να αναμειγνύονται με το θαλασσινό νερό. Μέχρι σήμερα, όμως, όλες οι γνωστές υποθαλάσσιες λίμνες σχηματίζονται από νερό που εμπλουτίζεται με μεγάλες ποσότητες αλατιού, οπότε γίνεται πιο πυκνό από το νερό στο γύρω περιβάλλον.
Οι Λίμνες της Καλλίστης διαφέρουν. «Σε αυτή την περίπτωση, η αυξημένη πυκνότητα της λίμνης δεν οφείλεται στο αλάτι. Πιστεύουμε ότι μπορεί να είναι το διοξείδιο του άνθρακα που κάνει το νερό πυκνότερο και το αναγκάζει να συγκεντρώνεται στον βυθό» λέει ο Ριτς Καμίλι, ερευνητής του διάσημου Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου του Γουντς Χολ στη Μασαχουσέτη.
Η έρευνα
Το Ινστιτούτο συνεργάστηκε στη μελέτη με το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών και ερευνητικά ιδρύματα στην Ισπανία και τη Γαλλία.
Η υποβρύχια μελέτη ξεκίνησε μετά την ανησυχητική συσσώρευση μάγματος που άρχισε το 2011 κάτω από το μεγάλο ηφαίστειο της Σαντορίνης, και αργότερα ευτυχώς κόπασε. Οι λίμνες ανακαλύφθηκαν σε βάθος 250 μέτρων από ρομποτικό υποβρύχιο που μελετούσε ένα μεγάλο ρήγμα στον πυθμένα μέσα στην καλδέρα του ηφαιστείου (ο κρατήρας κατέρρευσε στη γιγάντια έκρηξη που εξαφάνισε τον μινωικό πολιτισμό γύρω στο 1600 π.Χ. Το νησί της Σαντορίνης είναι ό,τι απέμεινε πάνω από την επιφάνεια του Αιγαίου).
Οι λίμνες μελετήθηκαν με ένα ακόμα ρομποτικό σκάφος καθώς και με ένα επανδρωμένο υποβρύχιο. Οι επιτόπιες μετρήσεις έδειξαν ότι οι ημιδιαφανείς σχηματισμοί περιέχουν μεγάλες ποσότητες διαλυμένου διοξειδίου του άνθρακα και έχουν θερμοκρασία περίπου 5 βαθμούς υψηλότερη από το γύρω νερό. Επιπλέον, οι λίμνες είναι αρκετά όξινες και εχθρικές για τους περισσότερους μικροοργανισμούς. Δεν αποκλείεται όμως να φιλοξενούν μικρόβια που παράγουν άμορφο πυρίτιο: σωματίδια οπαλίου, ενός πολύτιμου ιριδίζοντος πετρώματος. Αυτό θα εξηγούσε την παράξενη, γαλακτερή και ιριδίζουσα εμφάνιση των υποβρύχιων στρωμάτων.
Διοξείδιο του άνθρακα από τον πυθμένα
Το διοξείδιο του άνθρακα που συγκεντρώνεται στις υποβρύχιες λίμνες πρέπει να προέρχεται από τον πυθμένα. Το ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης είναι το πιο ενεργό τμήμα του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου, κατά μήκος του οποίου η τεκτονική πλάκα της Αφρικής γλιστράει κάτω από την πλάκα της Ευρασίας. Το CO2 ίσως προέρχεται από μάγμα που απελευθερώνει το αέριο το οποίο περιέχει καθώς αποσυμπιέζεται. Μια άλλη εξήγηση είναι ότι προέρχεται από ασβεστολιθικά πετρώματα που βυθίζονται και υποβάλλονται σε ακραίες πιέσεις και θερμοκρασίες.
Μέχρι την ανακάλυψη των λιμνών της Καλλίστης, επισημαίνει ο δρ Καμίλι, οι επιστήμονες πίστευαν ότι το διοξείδιο του άνθρακα που αναβλύζει από τον πυθμένα απλώς διαλύεται στο θαλασσινό νερό. Η ανακάλυψη δείχνει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις το αέριο παραμένει εγκλωβισμένο σε ένα βαρύ στρώμα νερού που επικάθεται στον πυθμένα.
Παρόλα αυτά, οι υποβρύχιες λίμνες είναι πιθανότατα παροδικοί σχηματισμοί. Η ανακάλυψή τους, επισημαίνουν οι ερευνητές σε ανακοίνωσή τους, κατέστη εφικτή χάρη στην πρόοδο των τεχνολογιών υποβρύχιας έρευνας. Το ερευνητικό πρόγραμμα έλαβε εξάλλου χρηματοδότηση και από το Πρόγραμμα Αστροβιολογίας της NASA που μελετά ασυνήθιστα περιβάλλοντα στη Γη τα οποία θα μπορούσαν να δώσουν μια εικόνα για τη ζωή σε άλλους πλανήτες. Από ελληνικής πλευράς, στη μελέτη συμμετείχαν η Παρασκευή Νομικού, η Αριάδνη Αργυράκη και ο Στέφανος Κίλλιας της Σχολής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και ο Άγγελος Μαλλιός και ο Δημήτρης Σακελλαρίου του ΕΛΚΕΘΕ.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου