Όταν ο τουρκικός στρατός απέδιδε τιμές στον Άγνωστο Στρατιώτη

Κι όμως κάποτε οι Τούρκοι στρατιώτες με την σημαία τους στάθηκαν προσοχή μπροστά στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, τήρησαν ενός λεπτού σιγής στους Έλληνες πεσόντες ήρωες, άκουσαν τον Εθνικό μας Ύμνο και με επι κεφαλης τον πρωθυπουργό τους Ισμετ Ινονου, τίμησαν την-ισχυρή τότε- Ελλάδα!
Το μοναδικό αυτό πολιτικό περιστατικό συνέβη τον Οκτώβριο του 1931 κατά την διάρκεια των Βαλκανικών αγώνων στίβου που διεξήχθησαν στην Αθήνα.
Το κλίμα μεταξύ των δυο χωρών ήταν τότε άριστο!
Είχε προηγηθεί το Σύμφωνο Φιλίας και Σταθερότητας, Διαλλαγής και Διαιτησίας που υπογράφτηκε από τους δύο ηγέτες,-Ελευθέριο Βενιζέλο και Κεμάλ Ατατουρκ- στην Άγκυρα στις 30 Οκτωβρίου 1930.

Στο ταξίδι του αυτό ο Βενιζέλος συνοδευόταν από τον υπουργό Εξωτερικών Ανδρέα Μιχαλακόπουλο.
Το Σύμφωνο που υπέγραψαν στην Άγκυρα της 30ής Οκτώβριου 1930 περιείχε τρεις συμφωνίες.
Η πρώτη περιλάμβανε τη διάταξη ότι οι δύο χώρες αναλάμβαναν την αμοιβαία υποχρέωση να μη μετάσχουν σε οποιαδήποτε πολιτική ή οικονομική συνεννόηση που θα στρεφόταν εναντίον της μιας εξ αυτών.
Η δεύτερη συμφωνία περιείχε ναυτικό πρωτόκολλο που υποχρέωνε τις δύο χώρες να μην προβούν σε παραγγελίες ή κατασκευές πολεμικών πλοίων χωρίς προηγούμενη συνεννόηση μεταξύ τους.
Οι δύο χώρες για μεγάλο διάστημα έδρασαν υποβοηθητικά στις διεθνείς επιδιώξεις αλλήλων.
Η μεν Τουρκία μεσολάβησε για τον διακανονισμό των ελληνοβουλγαρικών διαφορών, ενώ η Ελλάδα πρωτοστάτησε στην είσοδο της Τουρκίας στην Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) το 1932.
Την επίσκεψη Βενιζέλου – Μιχαλακόπουλου ανταπέδωσαν οι Ισμέτ Πασάς και Ρουσδή Αράς στην Αθήνα στις 5 Οκτωβρίου 1931.

Η ΠΑΡΕΛΑΣΗ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Έτσι τον Οκτώβρη του 1931, στο πλαίσιο της έναρξης των Β΄ Βαλκανικών Αγώνων Στίβου στο Παναθηναϊκό Στάδιο της Αθήνας έδωσε το παρόν και ο Τούρκος πρωθυπουργός Ισμέτ Ινονού, που είδε τους αγώνες από κοντά και ειδικά τις προσπάθειες των Τούρκων αθλητών.
Η υποδοχή που του επιφύλαξε ο Έλληνας πρωθυπουργός ήταν θερμή.
Η Αθήνα ήταν σημαιοστολισμένη με τις ελληνοτουρκικές σημαίες από το κέντρο μέχρι το λιμάνι του Πειραιά, από όπου αποβιβάστηκε.
Ο κόσμος που κατέβηκε στους δρόμους συμπλήρωσε το θεατρικό σκηνικό της ένθερμης υποδοχής…
Το τουρκικό στρατιωτικό άγημα πριν φτάσει στο Σύνταγμα παρέλασε στους κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας με τον κόσμο να το… επευφημεί!

Με την υπογραφή του συμφώνου επισφραγίστηκε και γραπτώς η επιδιωκόμενη φιλία μεταξύ των δυο κρατών, που μετά από αλλεπάλληλες πολεμικές αναμετρήσεις, έπρεπε να κερδίσουν χρόνο για την ειρήνη και την αναδιοργάνωσή τους.
Ωστόσο, αυτομάτως δημιουργούσε και κάποιες αμοιβαίες «υποχρεώσεις» που έπρεπε να τηρούνται αυστηρά και από τις δυο πλευρές.
Υποχρεούνταν πλέον να μην υπογράψουν κανένα σύμφωνο, με άλλη χώρα που θα στρεφόταν κατά της Ελλάδας ή της Τουρκίας αντίστοιχα.
Αναγνωριζόταν το δικαίωμα προσφυγής για επίλυση των διαφορών τους αρχικά με τη μέθοδο της συνδιαλλαγής μεταξύ των δύο πλευρών και σε περίπτωση αποτυχίας, στο Διαρκές Δικαστήριο Διεθνούς Δικαιοσύνης της Χάγης.
Τέλος, συμφωνήθηκε η ουδετερότητα της μίας χώρας σε περίπτωση που η άλλη δεχόταν επίθεση από μία τρίτη.
Ίσχυε για πέντε χρόνια και μπορούσε να ανανεωθεί εάν το ήθελαν οι αρχηγοί των δυο κρατών….

Ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΜΠΕΛ ΣΤΟΝ ΚΕΜΑΛ!

Οι επιπτώσεις αυτής της «φιλίας» ήταν φαινομενικά καλές.
Μάλιστα, ο τότε πρωθυπουργός της χώρας πρότεινε ανοιχτά για το Νόμπελ Ειρήνης τον Κεμάλ Ατατούρκ, τονίζοντας μέσα από την επιστολή του στον πρόεδρο της επιτροπής Βραβείου Νόμπελ ότι: «Έχοντας, από την επαύριο της καταστροφής στη Μικρά Ασία, διακρίνει την πιθανότητα μιας συνεννόησης με την αναγεννημένη Τουρκία, η οποία βγήκε από τον πόλεμο ως εθνικό κράτος, της τείναμε το χέρι, το οποίο εκείνη δέχθηκε και έσφιξε με ειλικρίνεια.
Από την προσέγγιση αυτή, η οποία μπορεί να χρησιμεύσει ως παράδειγμα
των δυνατοτήτων συνεννόησης ανάμεσα σε δύο λαούς τους οποίους έχουν διαιρέσει οι πλέον σοβαρές διαφορές, έφ’ όσον αφεθούν να διαποτιστούν από την
ειλικρινή επιθυμία τής ειρήνης, δεν προέκυψαν παρά μόνο ευεργετήματα, τόσο για τις δύο χώρες όσο και για την ειρηνική τάξη στην Εγγύς Ανατολή….
Ο άνθρωπος στον όποιο οφείλεται η πολύτιμη αυτή συμβολή στην υπόθεση τής ειρήνης είναι ο πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας, Μουσταφά Κεμάλ Πασάς.
Έχω λοιπόν την τιμή, με την ιδιότητα μου ως αρχηγού της ελληνικής κυβέρνησης το 1930, όταν η υπογραφή του ελληνοτουρκικού συμφώνου σημάδεψε μια νέα εποχή στην πορεία της Εγγύς Ανατολής προς την ειρήνη, να θέσω προ των εξεχόντων μελών της επιτροπής του βραβείου Νόμπελ για την ειρήνη την υποψηφιότητα του Μουσταφά Κεμάλ Πασά, ως άξιου αυτής τής επιφανούς τιμής».
Η πρόταση προκάλεσε αίσθηση όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη….
Οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες αναπτύχθηκαν ακόμα περισσότερο.
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1933 υπέγραψαν σύμφωνο στην Άγκυρα ότι αναλάμβαναν την εγγύηση των κοινών τους συνόρων. Μολονότι η εγγύηση ήταν διπλωματική και όχι στρατιωτική, αποτέλεσε ορόσημο στη χάραξη των συνόρων τους, ώστε το προηγούμενο αυτό να αποτελεί μόνιμο σημείο αναφοράς.
Άλλες εποχές, άλλες αξίες, άλλες δυνάμεις, άλλες ισορροπίες, άλλη πολιτική και κυρίως, άλλοι πολιτικοί!

Πηγές

Θάνος Βερέμης

Η Μηχανή του Χρόνου