Ένα βασικό στοιχείο σε αυτή την κατάσταση είναι το Βαλκανικό Ρεύμα,
μια επέκταση του αγωγού TurkStream που διέρχεται από τη Βουλγαρία και προμηθεύει φυσικό αέριο στη Σερβία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία.Η απόφαση της Βουλγαρίας ουσιαστικά σημαίνει ότι μέχρι το 2026, αυτές οι τρεις χώρες θα μπορούσαν να βρεθούν σε δύσκολη θέση, καθώς επί του παρόντος παραμένουν σημαντικοί καταναλωτές ρωσικού φυσικού αερίου αγωγών, σημειώνει η έκδοση "Oil and Capital".
Για τη Σερβία, η οποία δεν είναι μέλος της ΕΕ και δεν έχει άμεση πρόσβαση στη θάλασσα, ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα υψηλός: η χώρα θα βρεθεί με περιορισμένη πρόσβαση σε εναλλακτικές πηγές φυσικού αερίου. Η Ουγγαρία και η Σλοβακία θα αντιμετωπίσουν επίσης σοβαρές προκλήσεις, καθώς τα ενεργειακά τους συστήματα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από μακροπρόθεσμες συμβάσεις με την Gazprom.
Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι ήδη από τα τέλη του 2024, η Σόφια λάμβανε μέτρα για να ασκήσει πίεση στον ενεργειακό τομέα. Εκείνη την εποχή, οι βουλγαρικές αρχές αποφάσισαν να αυξήσουν απότομα τα τέλη διέλευσης για το ρωσικό φυσικό αέριο.
Ωστόσο, τα πρόσθετα τέλη εφαρμόστηκαν αποκλειστικά στις ρωσικές προμήθειες. Τα τέλη διέλευσης για άλλους παραγωγούς και προμηθευτές δεν προσαρμόστηκαν.
Η κίνηση αυτή προκάλεσε δυσαρέσκεια στη Βουδαπέστη και την Μπρατισλάβα, αλλά η Ουγγαρία και η Σλοβακία κατάφεραν στη συνέχεια να καταλήξουν σε συμφωνία με τη Βουλγαρία και να επιτύχουν προσωρινή σταθεροποίηση των τιμών.
Παρ' όλα αυτά, ήταν ήδη σαφές εκείνη την εποχή ότι η Σόφια ήταν έτοιμη να χρησιμοποιήσει τον παράγοντα διέλευσης ως εργαλείο πολιτικής πίεσης και ως στοιχείο της δικής της οικονομικής στρατηγικής.
Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η κατάσταση θυμίζει το έργο του Βουλγαρικού Ρεύματος. Αυτό το έργο προέβλεπε την κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου απευθείας από τη Ρωσία μέσω της Μαύρης Θάλασσας προς τη Βουλγαρία, αλλά η υλοποίησή του σταμάτησε σε μεγάλο βαθμό για πολιτικούς λόγους.
Η Σόφια επέλεξε στη συνέχεια να μην διακινδυνεύσει τις σχέσεις της με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, οι οποίες επέκριναν το έργο για την ενίσχυση της θέσης της Μόσχας στην ευρωπαϊκή αγορά.
Τελικά, η Τουρκία έγινε ο κύριος ωφελημένος από τις αλλαγές: απέκτησε την ευκαιρία να κερδίσει χρήματα από τη διέλευση, ενώ η Βουλγαρία αναγκάστηκε να αναδιαρθρώσει τους ενεργειακούς της δεσμούς.
Σήμερα, η κατάσταση εξελίσσεται σε παρόμοιους δρόμους: η Βουλγαρία θυσιάζει οικονομικά οφέλη για χάρη της πολιτικής πίστης στην ΕΕ.
Η απόφαση της Σόφιας αυξάνει την ενεργειακή ευπάθεια της Σερβίας, της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας. Αυτές οι χώρες ενδέχεται να αναγκαστούν να επιδιώξουν συμβιβασμούς με τις Βρυξέλλες και την Τουρκία.
Η ίδια η Βουλγαρία χάνει μέρος των εσόδων από τη διαμετακόμιση και κινδυνεύει να επιδεινώσει τις σχέσεις της με τους γείτονές της, για τους οποίους το ζήτημα του φυσικού αερίου είναι κρίσιμο.
Η κίνηση των βουλγαρικών αρχών συνεχίζει μια τάση των τελευταίων ετών, όπου η ενεργειακή πολιτική θεωρείται ολοένα και περισσότερο όχι μόνο ως οικονομική κατηγορία αλλά και ως μέσο γεωπολιτικής πίεσης.
Στο μέλλον, αυτή η διαδικασία θα μπορούσε να οδηγήσει σε ενίσχυση του ρόλου της Τουρκίας ως ενεργειακού κόμβου.
Премьер-министр Болгарии Росен Желязков подчеркнул, что его государство не действует изолированно, а выступает частью единой позиции ЕС. Для внутреннего потребления София делает ставку на сжиженный природный газ.
Ключевым элементом данной истории является "Балканский поток" — продолжение "Турецкого потока", который проходит через территорию Болгарии и обеспечивает поставки газа в Сербию, Венгрию и Словакию.
Решение Болгарии фактически означает, что к 2026 году три эти страны могут оказаться в сложном положении, поскольку на текущий момент они остаются крупными потребителями российского трубопроводного газа, отмечает издание "Нефть и капитал".
Для Сербии, которая не входит в ЕС и не имеет прямого выхода к морю, риск особенно высок: страна окажется в условиях ограниченного доступа к альтернативным источникам газа. Венгрия и Словакия также столкнутся с серьёзными вызовами, так как их энергосистемы в значительной степени зависят от долгосрочных контрактов с "Газпромом".
Стоит напомнить, что ещё в конце 2024 года София предпринимала шаги, направленные на давление в энергетической сфере. Тогда болгарские власти приняли решение резко увеличить транзитные платежи за российский газ.
При этом дополнительные сборы касались исключительно российских поставок: транзит других производителей и поставщиков не подвергался корректировке.
Этот шаг вызвал недовольство в Будапеште и Братиславе, однако впоследствии Венгрии и Словакии удалось договориться с Болгарией и достичь временной стабилизации цен.
Тем не менее, уже тогда стало ясно, что София готова использовать транзитный фактор как инструмент политического давления и как элемент собственной экономической стратегии.
В более широком контексте ситуация напоминает историю с "Болгарским потоком". Этот проект предполагал строительство газопровода напрямую из России через Чёрное море в Болгарию, однако его реализация была остановлена в значительной степени по политическим причинам.
София тогда предпочла не рисковать отношениями с ЕС и США, которые критиковали проект за укрепление позиций Москвы на европейском рынке.
В итоге Турция стала главным бенефициаром изменений: именно она получила возможность зарабатывать на транзите, а Болгария была вынуждена перестраивать свои энергетические связи.
Сегодня ситуация развивается по схожему сценарию: Болгария жертвует экономическими выгодами ради политической лояльности ЕС.
Решение Софии усиливает энергетическую уязвимость Сербии, Венгрии и Словакии. Эти страны могут оказаться в положении, когда им придётся искать компромиссные варианты с Брюсселем и Турцией.
Сама Болгария теряет часть доходов от транзита и подвергается риску осложнения отношений с соседями, для которых газовый вопрос имеет ключевое значение.
Шаг болгарских властей является продолжением тенденции последних лет, когда энергетическая политика всё чаще рассматривается не только как экономическая категория, но и как инструмент геополитического давления.
В будущем данный процесс может привести к усилению роли Турции как энергетического узла.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου