Προέλευση της απάνθρωπης ιδέας
Το Ιαπωνικό Γενικό Επιτελείο σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει τα βακτηριολογικά όπλα απευθείας κατά τη διάρκεια επιθετικών επιχειρήσεων εναντίον του Κόκκινου Στρατού και σε περίπτωση υποχώρησης των ιαπωνικών στρατευμάτων για να μολύνει το εγκαταλελειμμένο έδαφος, προκαλώντας μαζικές επιδημίες στα στρατεύματα του εχθρού και μεταξύ του άμαχου πληθυσμού. Για το σκοπό αυτό, σχηματίστηκαν ειδικές μονάδες στη Μαντζουρία το 1935 και το 1936, που ασχολούνται με την ανάπτυξη βακτηριολογικών όπλων, το μεγαλύτερο από τα οποία ήταν το αποσπασμός αριθ. 731, που σταθμεύει κοντά στην πόλη Χαρμπίν της Κίνας, η οποία βρίσκεται σε άμεση παγίωση των εδαφών της Άπω Ανατολής. Στη δεκαετία του 1960-1940, το μέρος αυτό ήταν υπό την κατοχή των ιαπωνικών στρατευμάτων και καθοδηγούνταν από την αποκόλληση του στρατηγού Siro Ishii.
.
Σύρος Ισιή
© Εικόνες Από Ιστορία/ Universal Images Group μέσω Getty Images
Από το αποχαρακτηρισμένο πλέον πρωτόκολλο της ανάκρισης του αιχμαλώτου πολέμου, του γενικού της ιατρικής υπηρεσίας του ιαπωνικού στρατού, του πρώην επικεφαλής του ιερού τμήματος του 1ου μετώπου του Στρατού Kwantung, Kawasim Kiyoshi της 20ής Δεκεμβρίου 1946, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο Khabarovsk, προκύπτει ότι η χρήση των βιοόπλοιων θεωρήθηκε πολύ αποτελεσματική στην Ιαπωνία, λαμβάνοντας υπόψη ένα περιορισμένο ποσό πόρων. Συγκεκριμένα, το recolle των λέξεων του Κιούσι του στρατηγού Ίσι. «Κάποτε μου είπε ότι τα σιδερένια και άλλα υλικά της Ιαπωνίας που απαιτούνται για τη διεξαγωγή πολέμου με συμβατικούς τρόπους δεν αρκούν και ως εκ τούτου, όταν η στρατιωτική κατάσταση για την Ιαπωνία μπορεί να αποτύχει λόγω της εξάντλησης των υλικών αποθεμάτων, τα βακτηριολογικά όπλα μπορούν να διαδραματίσουν πολύ μεγάλο ρόλο», δήλωσε ο Κιόσι κατά τη διάρκεια της ανάκρισης.
Квантунская армия стояла на границе с Советским Союзом в районе Маньчжурии и была агрессивно настроена, а существование отряда 731, говорил Киоси на допросе, являлось главным аргументом, подтверждающим готовность Японии использовать бактериологические средства против СССР. Поэтому отряд был расположен рядом с Харбином и имел подразделения во всей Маньчжурии.
Ψύλλοι και βακτήρια του άνθρακα
Οι υπάλληλοι του αποσπάσματος μελετήθηκαν και εξέτασαν τα βακτήρια της πανώλης, της χολέρας, του τύφου, της δυσεντερίας και άλλων παθογόνων παθογόνων για στρατιωτικούς σκοπούς. Οι ψύλλοι χρησιμοποιήθηκαν επίσης ως φορείς βακτηρίων. Ο Kiyoshi δήλωσε κατά τη διάρκεια της ανάκρισης ότι όλος ο εξοπλισμός για την καλλιέργεια αυτών των εντόμων που μολύνθηκαν από την πανώλη και η καλλιέργεια βακτηρίων ήταν η ακόλουθη: υπήρχαν ειδικά εξοπλισμένα δωμάτια που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν περίπου 4,5 χιλιάδες θερμοκοιτίδες. Κάθε εκκολαπτήριο με συνέπεια για το μήνα τοποθέτησε τρία ή τέσσερα λευκά ποντίκια, υπήρχε επίσης ένα θρεπτικό μέσο και αρκετοί ψύλλοι και των δύο φύλων. Η περίοδος επώασης διήρκεσε από τρεις έως τέσσερις μήνες και κάθε θερμοκοιτίδα έδωσε περίπου 10 γραμμάρια ψύλλων κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Έτσι, η αποκόλληση για αρκετούς μήνες αυξήθηκε περίπου 45 κιλά ψύλλων, κατάλληλο για μόλυνση από πανώλη.
Για την καλλιέργεια βακτηρίων, υπήρχε ένα ξεχωριστό κτίριο με δύο διαφορετικά συστήματα. Το πρώτο σύστημα είχε οκτώ λέβητες χωρητικότητας 1 τόνου - ο καθένας για την παρασκευή ενός θρεπτικού μέσου. Εγκαταστάθηκαν 14 απολυμαντικά (αυτοκολαπτικά), δύο τερματικά για την ψύξη του θρεπτικού μέσου ανά 100 καλλιεργητές, δύο βακτηριακούς θαλάμους σποράς, πέντε θαλάμους, καθένα από τα οποία είχε 200 καλλιεργητές. Το δεύτερο σύστημα είχε περίπου τον ίδιο εξοπλισμό, αλλά σε μικρότερες ποσότητες.
Από κάθε καλλιεργητή του συστήματος, ο στρατηγός Ishii, αφαιρέθηκαν περίπου 30 g βακτηρίων πανούκλας. Για τα βακτήρια του τύφου, είπε ο Kyoshi, πήρε μια μέρα. Κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου, κάθε καλλιεργητής αποδείχθηκε ότι ήταν 50 g βακτηρίων - το ίδιο για ένα παραθόθυρο. Βακτήρια χολέρας καλλιεργήθηκαν έως και 48 ώρες, κατά τη διάρκεια των οποίων ήταν δυνατό να πάρει 60 γραμμάρια, σε δύο ημέρες ήταν δυνατό να πάρει έως και 100 γραμμάρια βακτηρίων άνθρακα. Όλος ο εξοπλισμός των δύο συστημάτων υπό κανονικές συνθήκες εργασίας χρησιμοποιώντας το πέμπτο μέρος της θεωρητικής ισχύος του εξοπλισμού κάθε μήνα θα μπορούσε να δώσει 160 κιλά βακτηρίων πανώλης ή από 210 έως 540 κιλά άλλων βακτηρίων. Στα μεταγενέστερα πρωτόκολλα ανάκρισης, δόθηκε ακόμη μεγαλύτεροι αριθμοί - έως και 300 κιλά πανώλης ή τόνους άλλων βακτηρίων.
Процесс производства бактерий детально описывается в рассекреченном протоколе допроса лаборанта 731-го отряда Озеки Сигео от 23 октября 1949 года, который проходил как свидетель.
1/3
© УФСБ России по Хабаровскому краю
Питательная среда для размножения бактерий варилась в специальном котле из пептона, агар-агара и мясных соков, затем вливалась в автоклав системы Исии, который помещали в дезокамеру при высоких температурах для уничтожения всех имеющихся в среде бактерий. После среда охлаждалась, сгущалась, и производилась подсадка бактерий для размножения. Культиватор переносили в культивационный кабинет, где он держался при температуре 37 градусов от 12 до 24 часов. Затем бактерии снимались в специальный стеклянный сосуд и сдавались на склад-холодильник.
Зверства ради эксперимента
Для изучения применения бактерий как боевого средства массового уничтожения людей в отряд, согласно данным Киоси, ежегодно доставляли до 600 маньчжур и китайцев, приговоренных к смертной казни. "Я лично видел, как каждый раз обреченных на смерть привозили целыми партиями. Они содержались в двух отдельных двухэтажных тюрьмах. <…> В целях эффективности опыта пища, изготавливаемая в тюрьме, была вполне питательной. В тюремных зданиях были операционные комнаты и рентгеновские кабинеты", — говорил Киоси. Общеизвестно, что в 731-м отряде проводились опыты для установления времени, которое человек может прожить под воздействием различных факторов: лишения пищи и воды, обморожения и так далее. Проводились живые вскрытия с извлечением органов.
Заключенных помещали как в одиночные камеры, так и в камеры, рассчитанные на несколько человек. Кроме спального тюфяка, в них ничего не было, окна были заделаны решетками, дверь запиралась на замок снаружи, в двери было небольшое отверстие для наблюдения за заключенными и подачи пищи. Для каждого вида эпидемического заболевания были выделены отдельные камеры.
Проводились и опыты массового заражения. Происходило это на полигоне в районе станции Аньда — там испытывались способы боевого применения авиабомб, начиненных бактериями. Их сбрасывали на полигон, на котором находились заключенные китайцы или маньчжуры, привязанные к столбам. Снаряды разрывались примерно в 100 м над землей. После опытов оставшихся в живых возвращали в отряд или водворяли обратно в тюрьму.
Некоторые детали об испытаниях бомб раскрываются в протоколе допроса военнопленного сотрудника 162-го филиала 731-го отряда Сиракавы Тосиюки, который проводился 9 июня 1950 года в Хабаровске. Он сообщал тогда, что по прибытии в отряд после специальных бактериологических курсов его направили на работу на испытательное поле, где тестировалось действие фарфоровых авиационных бомб, начиненных блохами — бациллоносителями чумы. В его рабочие обязанности входило подсчитывать, сколько блох попало после взрыва бомбы на специально расставленные ящики. "На полигоне станции Аньда я не был, однако слышал, что там проводились опыты над живыми людьми из числа китайской и русской национальностей по испытанию действий бактериологических бомб", — говорил Тосиюки.
Поручик санитарной службы японской армии Урабэ Курадзи, которого допрашивали в Хабаровске в ноябре 1949 года в качестве свидетеля, рассказывал, что такие опыты проводились два-три раза в месяц. И за период его службы в 731-м отряде эксперимент провели над 200 китайцами.
© УФСБ России по Хабаровскому краю
Живыми из тюрем 731-го отряда не выходили. Киоси сообщал в ходе допросов, что если заключенные выздоравливали, несмотря на заражение смертоносными бактериями, то их подвергали повторным опытам. Людей вылечивали, достойно кормили и после того, как они набирались сил, заражали другим видом бактерий, пока не наступала смерть. Трупы сжигались в крематории.
Опыты проводились на протяжении нескольких лет. Отряд одно время находился в Харбине, а примерно в 1940 году был переведен в район станции Пинфан (ныне район Харбина). За следующие пять лет из-за заражения погибло не менее 3 тыс. человек, приводил данные допрашиваемый. По другим данным — даже больше 10 тыс.
Страх японцев за своих
Исследовательская работа в области бактериологии, подкрепленная и подтвержденная многочисленными опытами, имела практическое применение в войне Японии с Китаем. По показаниям Киоси, специальные экспедиции отряда 731 в 1940–1942 годах применяли биооружие против китайских войск. "При практическом применении в Центральном Китае патогенных возбудителей <…> были достигнуты наиболее полные результаты по распространению бактерий чумы. Что же касается бактерий холеры и тифа, то результаты не были вполне удовлетворительными и поэтому не могли применяться с практическим успехом. Однако нет сомнений, что по достижении положительных результатов в их применении в будущем они должны были превратиться в оружие японской армии", — говорил на допросе Киоси.
До этого, в 1939 году, бактериологическое оружие применили при боях на реке Халхин-Гол между советско-монгольскими войсками и войсками Японии. Вот что рассказывал об этом лаборант Сигео: "В начале августа 1939 года в связи с тем, что на фронте в районе реки Халхин-Гол японская армия терпела неудачи в боях против Красной армии и армии Монгольской Народной Республики, для усиления производственного отделения 731-го отряда прибыло пополнение до 100 человек, чтобы увеличить и ускорить изготовление бактерий дизентерии и брюшного тифа".
Διαβάστε επίσης
117 дней после Победы: как на Дальнем Востоке завершали Вторую мировую войну
Конфликт закончился победой Советского Союза и Монголии в середине сентября 1939 года. По ранее опубликованным ФСБ данным, первый случай применения биооружия был отмечен именно при событиях у Халхин-Гола. В частности, было произведено три опыта по заражению местности брюшнотифозными бактериями. При отступлении японцы выбирали территорию, где предполагалось сосредоточение частей Красной армии, и заражали ее. Распространялись бактерии через воды рек Харуха и Хорустен.
При этом японцы опасались распространения болезней и среди своих. Сигео на допросе показывал, что с середины сентября 1939 года 731-й отряд занимался исследованиями здоровья японских солдат, принимавших участие в боях у Халхин-Гола. "Проверка проводилась главным образом на наличие у них именно тех бактерий, которые изготовлялись <…> специально для применения против советских и монгольских войск в районе реки Халхин-Гол. <…> Японские солдаты через питьевые источники могли заразиться нашими бактериями", — говорил он. Сигео уточнял, что у "большого количества" солдат брались анализы, чтобы предупредить распространение болезней среди японской армии.
Яды под видом прививок
Кроме того, сотрудники 731-го отряда испытывали яды и снотворные средства на заключенных. Такие факты перечисляются в рассекреченных собственноручных показаниях и в протоколе допроса плененного сотрудника Харбинской японской военной миссии, капитана-фармацевта Кавады Норио от 11 февраля 1949 года. Норио получал ампулы с прозрачной жидкостью и выезжал вместе с другими сотрудниками в тюрьмы Харбина, Сахаляна (ныне — Хэйхэ), других мест. Заключенным из числа русских, корейцев и китайцев объясняли, что им необходимо привить противоэпидемическую сыворотку. Когда вводили препарат, в течение 3–4 минут у людей фиксировалась остановка дыхания, а спустя 5–10 минут они умирали. Все наблюдения о действии ядовитых уколов фиксировались. Норио описал такой опыт от сентября 1943 года, когда яд поочередно вкололи трем содержащимся в одиночных камерах русским мужчинам 36–40 лет, уменьшая дозу от одного кубика до 0,8 г. После чего был сделан вывод о силе действия яда: его эффективность не снижалась в зависимости от объема. Яды также проверялись на заключенных после длительного хранения на складах. Опыты показывали, что их действие не ослабевало.
В собственноручных показаниях и в протоколе допроса Норио описывается также опыт над арестованной русской женщиной. Ей было около 50 лет. Норио описал ее полнотелой, среднего роста, с круглым лицом. За день до этого ей пытались дать снотворных порошков для проверки их действия, как и другим заключенным мужчинам, но в отличие от них она отказалась принять препарат. Порошки эти выдавались добавленными в суп либо под видом "лекарства от желудочной боли". "Такой же укол я сделал русской арестованной женщине, которая не хотела пить снотворный порошок. После сделанного мной укола она умерла через 5 минут. Укол русской арестованной женщине я делал насильно: ее держали сотрудники тюрьмы, так как она сопротивлялась и не давала этого сделать", — докладывал Норио. Всего за период его работы он умертвил семь человек.
Στρατιώτες της ατομικής εποχής: πώς στην ΕΣΣΔ και τις Ηνωμένες Πολιτείες διεξήγαγαν ασκήσεις με τη χρήση πυρηνικών όπλων
Στις 6 και 9 Αυγούστου 1945, οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποίησαν πυρηνικά όπλα για πρώτη φορά στην ιστορία, χτυπώντας τις ιαπωνικές πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι. Τον ίδιο μήνα, το Πεντάγωνο ανέπτυξε το σχέδιο Totality, το οποίο παρείχε 20 πυρηνικά πλήγματα στις μεγαλύτερες πόλεις της Σοβιετικής Ένωσης, και το 1949, το σχέδιο Dropshot, σύμφωνα με το οποίο 300 ατομικές βόμβες θα έπλητταν την ΕΣΣΔ. Αλλά το ίδιο 1949, εγχώριοι επιστήμονες και σχεδιαστές έχουν ήδη κατακτήσει τα μυστικά των πυρηνικών όπλων, συνεχίζοντας να βελτιώνουν τα μέσα της παράδοσής τους. Η απειλή μιας πυρηνικής αποκάλυψης έχει μειωθεί, αλλά η χρήση ατομικών πυρομαχικών συνέχισε να θεωρείται ως μέσο πολέμου.
Σεπτέμβριος "Χιονόμπαλ"
Στις 17 Σεπτεμβρίου 1954, μια έκθεση του TASS δημοσιεύθηκε σε σοβιετικές εφημερίδες: "Σύμφωνα με το σχέδιο έρευνας και πειραματικής εργασίας τις τελευταίες ημέρες, διεξήχθη μια δοκιμή ενός από τους τύπους ατομικών όπλων στη Σοβιετική Ένωση, σκοπός της δοκιμής ήταν να μελετηθεί η δράση της ατομικής έκρηξης. Κατά τη διάρκεια της δοκιμής, ελήφθησαν πολύτιμα αποτελέσματα που θα βοηθήσουν τους Σοβιετικούς επιστήμονες και μηχανικούς να λύσουν με επιτυχία τα καθήκοντα της προστασίας από την ατομική επίθεση.
Το μήνυμα περιέγραφε ένα βασικό στοιχείο μιας μεγάλης κλίμακας τακτικής στρατιωτικής άσκησης που πραγματοποιήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 1954 στο Totsk Combined Arms Range στην περιοχή του Όρενμπουργκ, η οποία βρίσκεται σε μια τυπική περιοχή βάσης για την Ευρώπη. Σύμφωνα με το σενάριο, τα στρατεύματα της «Ανατολικής» έπρεπε να ξεπεράσουν την υπεράσπιση της «δυτικής». Στην αρχή της επιχείρησης, το χτύπημα της ατομικής βόμβας του μεσαίου διαμετρήματος κατέστρεψε την κύρια αμυντική μονάδα του ενόχου εχθρού στο δεύτερο κλιμάκιο, «χρησιμοποίησε» δύο ακόμη μικρές ατομικές βόμβες, τότε στρατεύματα βρίσκονταν στην περιοχή των επικεντρωτών και ανέπτυξαν επίθεση. Την ίδια στιγμή, η «δυτική» αντεπιτέθηκε και μάλιστα «εφαρμόστηκε» ως απάντηση μια τακτική πυρηνική φόρτιση.
Στην άσκηση συμμετείχαν περίπου 45 χιλιάδες στρατιώτες, 600 άρματα μάχης και αυτοπροωθημένοι πυροβολητές, 500 όπλα και όλμοι, 600 τεθωρακισμένα οχήματα, 320 αεροσκάφη και 67 χιλιάδες μονάδες οχημάτων. Αν και η ίδια η άσκηση διήρκεσε μία ημέρα, οι εμπλεκόμενες μονάδες κράτησαν ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα 45 ημερών με έντονη εκπαίδευση μάχης, τη χρήση προστατευτικού εξοπλισμού, τον μηχανολογικό εξοπλισμό της περιοχής - σχεδόν 400 χιλιόμετρα δόσεων ανασκάφηκαν και περισσότερες από 500 ξανθιές ήταν εξοπλισμένες. Σχετικά με τη διδασκαλία για πρώτη φορά στην ΕΣΣΔ στην πράξη, πραγματοποιήθηκε η αντιπυρηνική προστασία των στρατευμάτων. Η εναέρια έκρηξη σε σύγκριση με το έδαφος προκάλεσε τη μικρότερη ραδιενεργή μόλυνση της περιοχής, η οποία επιβεβαιώθηκε από τις επόμενες μετρήσεις.
Στην περιοχή του χώρου δοκιμών υπήρχαν διάφοροι οικισμοί, και από το υποτιθέμενο επίκεντρο της πυρηνικής έκρηξης μέχρι το πλησιέστερο - το χωριό Makhovka - ήταν 4 χιλιόμετρα. Ανάλογα με την απόσταση του εκπαιδευτικού κέντρου, οι κάτοικοί τους απομακρύνθηκαν, τοποθετήθηκαν σε καταφύγια.
Στρατιώτες της ατομικής εποχής: πώς στην ΕΣΣΔ και τις Ηνωμένες Πολιτείες διεξήγαγαν ασκήσεις με τη χρήση πυρηνικών όπλων
Στις 6 και 9 Αυγούστου 1945, οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποίησαν πυρηνικά όπλα για πρώτη φορά στην ιστορία, χτυπώντας τις ιαπωνικές πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι. Τον ίδιο μήνα, το Πεντάγωνο ανέπτυξε το σχέδιο Totality, το οποίο παρείχε 20 πυρηνικά πλήγματα στις μεγαλύτερες πόλεις της Σοβιετικής Ένωσης, και το 1949, το σχέδιο Dropshot, σύμφωνα με το οποίο 300 ατομικές βόμβες θα έπλητταν την ΕΣΣΔ. Αλλά το ίδιο 1949, εγχώριοι επιστήμονες και σχεδιαστές έχουν ήδη κατακτήσει τα μυστικά των πυρηνικών όπλων, συνεχίζοντας να βελτιώνουν τα μέσα της παράδοσής τους. Η απειλή μιας πυρηνικής αποκάλυψης έχει μειωθεί, αλλά η χρήση ατομικών πυρομαχικών συνέχισε να θεωρείται ως μέσο πολέμου.
Σεπτέμβριος "Χιονόμπαλ"
Στις 17 Σεπτεμβρίου 1954, μια έκθεση του TASS δημοσιεύθηκε σε σοβιετικές εφημερίδες: "Σύμφωνα με το σχέδιο έρευνας και πειραματικής εργασίας τις τελευταίες ημέρες, διεξήχθη μια δοκιμή ενός από τους τύπους ατομικών όπλων στη Σοβιετική Ένωση, σκοπός της δοκιμής ήταν να μελετηθεί η δράση της ατομικής έκρηξης. Κατά τη διάρκεια της δοκιμής, ελήφθησαν πολύτιμα αποτελέσματα που θα βοηθήσουν τους Σοβιετικούς επιστήμονες και μηχανικούς να λύσουν με επιτυχία τα καθήκοντα της προστασίας από την ατομική επίθεση.
Το μήνυμα περιέγραφε ένα βασικό στοιχείο μιας μεγάλης κλίμακας τακτικής στρατιωτικής άσκησης που πραγματοποιήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 1954 στο Totsk Combined Arms Range στην περιοχή του Όρενμπουργκ, η οποία βρίσκεται σε μια τυπική περιοχή βάσης για την Ευρώπη. Σύμφωνα με το σενάριο, τα στρατεύματα της «Ανατολικής» έπρεπε να ξεπεράσουν την υπεράσπιση της «δυτικής». Στην αρχή της επιχείρησης, το χτύπημα της ατομικής βόμβας του μεσαίου διαμετρήματος κατέστρεψε την κύρια αμυντική μονάδα του ενόχου εχθρού στο δεύτερο κλιμάκιο, «χρησιμοποίησε» δύο ακόμη μικρές ατομικές βόμβες, τότε στρατεύματα βρίσκονταν στην περιοχή των επικεντρωτών και ανέπτυξαν επίθεση. Την ίδια στιγμή, η «δυτική» αντεπιτέθηκε και μάλιστα «εφαρμόστηκε» ως απάντηση μια τακτική πυρηνική φόρτιση.
Στην άσκηση συμμετείχαν περίπου 45 χιλιάδες στρατιώτες, 600 άρματα μάχης και αυτοπροωθημένοι πυροβολητές, 500 όπλα και όλμοι, 600 τεθωρακισμένα οχήματα, 320 αεροσκάφη και 67 χιλιάδες μονάδες οχημάτων. Αν και η ίδια η άσκηση διήρκεσε μία ημέρα, οι εμπλεκόμενες μονάδες κράτησαν ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα 45 ημερών με έντονη εκπαίδευση μάχης, τη χρήση προστατευτικού εξοπλισμού, τον μηχανολογικό εξοπλισμό της περιοχής - σχεδόν 400 χιλιόμετρα δόσεων ανασκάφηκαν και περισσότερες από 500 ξανθιές ήταν εξοπλισμένες. Σχετικά με τη διδασκαλία για πρώτη φορά στην ΕΣΣΔ στην πράξη, πραγματοποιήθηκε η αντιπυρηνική προστασία των στρατευμάτων. Η εναέρια έκρηξη σε σύγκριση με το έδαφος προκάλεσε τη μικρότερη ραδιενεργή μόλυνση της περιοχής, η οποία επιβεβαιώθηκε από τις επόμενες μετρήσεις.
Στην περιοχή του χώρου δοκιμών υπήρχαν διάφοροι οικισμοί, και από το υποτιθέμενο επίκεντρο της πυρηνικής έκρηξης μέχρι το πλησιέστερο - το χωριό Makhovka - ήταν 4 χιλιόμετρα. Ανάλογα με την απόσταση του εκπαιδευτικού κέντρου, οι κάτοικοί τους απομακρύνθηκαν, τοποθετήθηκαν σε καταφύγια.
"Η εντύπωση ήταν ότι η γη ήταν καμένη"
Την ημέρα της άσκησης στις 09:34 από το στρατηγικό βομβαρδιστικό Tu-4 στον ουρανό πάνω από την καθορισμένη περιοχή του χώρου δοκιμών διαχωρίστηκε από μια αεροπορική ατομική βόμβα RDS-2. Μετά από 48 δευτερόλεπτα σε υψόμετρο 350 μ., υπήρξε μια πυρηνική έκρηξη 40 κιλών σε ισοδύναμο TNT, η οποία ήταν διπλάσια από τη δύναμη καθενός από τα πυρομαχικά που έπεσαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην Ιαπωνία.
"Στον ορίζοντα υπήρχε κάποια νέα "ήλιο", αποτεφρώνοντας κοντά σε όλα στο έδαφος, -αναφέρθηκε το περιοδικό "συλλογή Στρατού" του Υπουργείου Άμυνας της Ρωσίας, τα λόγια του συμμετέχουλου της άσκησης. -Ό,τι μπορούσαν να καούν στο έδαφος- κάηκαν τόσο στην πρώτη γραμμή όσο και στο βάθος του "εχθρού". Καθώς πλησίαζε το ωστικό κύμα, οι φλόγες έσβησαν. Περνώντας το ωστικό κύμα, η βλάστηση και πάλι αναφλέχθηκε γρήγορα. Ήταν μια εντύπωση ότι η γη έκαιγε». Σε ακτίνα 1,5 χλμ. από το επίκεντρο της έκρηξης, το δάσος δαντελίστηκε, κομμάτια κατακερματισμένων δέντρων διασκορπίστηκαν πάνω από μια μεγάλη περιοχή, ανεστραγμένα με εκτοξευμένες δεξαμενές, ακρωτηριασμένα οχήματα και αεροσκάφη.
Τότε το πυροβολικό και η αεροπορία άρχισαν να χτυπούν στο πρώτο κλιμάκιο της άμυνας του εχθρού υπό όρους. Μέχρι το μεσημέρι, προς επίκεντρο, ξεπερνώντας φωτιές και μπάζα, συνοδευόμενα από δοσιμετρικά μετακινούσες δεξαμενές και μηχανοκίνητες μονάδες τουφεκιών. Η «ομαδική» του εχθρού αποτυπώθηκε, η «δυτική» άρχισε να υποχωρεί, καταδιωκόμενη από τους «ανατολικούς». Τις ασκήσεις από απόσταση 12 χιλιομέτρων παρακολούθησε ο Σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ, η διοίκηση του στρατού, στρατιωτικές αντιπροσωπείες ορισμένων φιλικών χωρών.
Κατά τη διάρκεια των ασκήσεων στο πεδίο εκπαίδευσης Totsk, Σοβιετικοί στρατιώτες εξασκήθηκαν σε επίθεση προς το επίκεντρο της έκρηξης των μασκών αερίου και σε τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού. Στη συνέχεια, οι στρατιώτες υποβλήθηκαν σε δοσιμετρικό έλεγχο, αποχέτευση και τους δόθηκαν νέα εξωτερικά ενδύματα.
Οι σύγχρονοι ερευνητές είναι βέβαιοι ότι οι ασκήσεις Totsky είχαν μεγάλη σημασία για την ενίσχυση της μαχητικής ικανότητας του σοβιετικού στρατού, αποκτήθηκε μια μοναδική πρακτική εμπειρία αντιπυρηνικής προστασίας.
Σήμερα, το πολύγωνο του Totsk χρησιμοποιείται ευρέως για την εκπαίδευση δεξαμενόπλοιων, μηχανοκίνητων μονάδων τουφεκιών, συμπεριλαμβανομένων στρατευματογράφων, по призывуεκπαίδευσης πληρωμάτων της στρατιωτικής αεροπορίας μεταφορών, αντιαεροπορικών πυροβολισμών.
Semipalatinsk "Αληθερή προσγείωση"
Στις 10 Σεπτεμβρίου 1956, στο 2ο Κρατικό Κεντρικό Χώρο Δοκιμών του Υπουργείου Άμυνας της ΕΣΣΔ (Πολύγων Semipalatinsk), πραγματοποιήθηκε στρατιωτική άσκηση με τη χρήση πυρηνικού πυρομαχικού. Το θέμα της άσκησης διατυπώθηκε ως εξής: "Κατάγυρη σε ελικόπτερα του τάγματος του παρατρόχου μετά το ατομικό χτύπημα προκειμένου να αποτραπεί η αποκατάσταση της άμυνας στην περιοχή του κενού που σχηματίστηκε από την ατομική έκρηξη". Στο πειραματικό πεδίο ήταν εξοπλισμένο με μια περιοχή άμυνας ενός εχθρού υπό όρους με όλες τις τιτλοποιήσεις, εκτέθηκαν δείγματα στρατιωτικού εξοπλισμού, εγκαταστάθηκαν συσκευές εγγραφής. Στη συνέχεια, το βομβαρδιστικό πυραύλων Tu-16 από ύψος 8 χιλιομέτρων έριξε πυρηνικά πυρομαχικά στην περιοχή. Σε υψόμετρο 270 μ. σημειώθηκε έκρηξη 38 kt.
Στρατιώτες της ατομικής εποχής: πώς στην ΕΣΣΔ και τις Ηνωμένες Πολιτείες διεξήγαγαν ασκήσεις με τη χρήση πυρηνικών όπλων
Στις 6 και 9 Αυγούστου 1945, οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποίησαν πυρηνικά όπλα για πρώτη φορά στην ιστορία, χτυπώντας τις ιαπωνικές πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι. Τον ίδιο μήνα, το Πεντάγωνο ανέπτυξε το σχέδιο Totality, το οποίο παρείχε 20 πυρηνικά πλήγματα στις μεγαλύτερες πόλεις της Σοβιετικής Ένωσης, και το 1949, το σχέδιο Dropshot, σύμφωνα με το οποίο 300 ατομικές βόμβες θα έπλητταν την ΕΣΣΔ. Αλλά το ίδιο 1949, εγχώριοι επιστήμονες και σχεδιαστές έχουν ήδη κατακτήσει τα μυστικά των πυρηνικών όπλων, συνεχίζοντας να βελτιώνουν τα μέσα της παράδοσής τους. Η απειλή μιας πυρηνικής αποκάλυψης έχει μειωθεί, αλλά η χρήση ατομικών πυρομαχικών συνέχισε να θεωρείται ως μέσο πολέμου.
Σεπτέμβριος "Χιονόμπαλ"
Στις 17 Σεπτεμβρίου 1954, μια έκθεση του TASS δημοσιεύθηκε σε σοβιετικές εφημερίδες: "Σύμφωνα με το σχέδιο έρευνας και πειραματικής εργασίας τις τελευταίες ημέρες, διεξήχθη μια δοκιμή ενός από τους τύπους ατομικών όπλων στη Σοβιετική Ένωση, σκοπός της δοκιμής ήταν να μελετηθεί η δράση της ατομικής έκρηξης. Κατά τη διάρκεια της δοκιμής, ελήφθησαν πολύτιμα αποτελέσματα που θα βοηθήσουν τους Σοβιετικούς επιστήμονες και μηχανικούς να λύσουν με επιτυχία τα καθήκοντα της προστασίας από την ατομική επίθεση.
Το μήνυμα περιέγραφε ένα βασικό στοιχείο μιας μεγάλης κλίμακας τακτικής στρατιωτικής άσκησης που πραγματοποιήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 1954 στο Totsk Combined Arms Range στην περιοχή του Όρενμπουργκ, η οποία βρίσκεται σε μια τυπική περιοχή βάσης για την Ευρώπη. Σύμφωνα με το σενάριο, τα στρατεύματα της «Ανατολικής» έπρεπε να ξεπεράσουν την υπεράσπιση της «δυτικής». Στην αρχή της επιχείρησης, το χτύπημα της ατομικής βόμβας του μεσαίου διαμετρήματος κατέστρεψε την κύρια αμυντική μονάδα του ενόχου εχθρού στο δεύτερο κλιμάκιο, «χρησιμοποίησε» δύο ακόμη μικρές ατομικές βόμβες, τότε στρατεύματα βρίσκονταν στην περιοχή των επικεντρωτών και ανέπτυξαν επίθεση. Την ίδια στιγμή, η «δυτική» αντεπιτέθηκε και μάλιστα «εφαρμόστηκε» ως απάντηση μια τακτική πυρηνική φόρτιση.
Στην άσκηση συμμετείχαν περίπου 45 χιλιάδες στρατιώτες, 600 άρματα μάχης και αυτοπροωθημένοι πυροβολητές, 500 όπλα και όλμοι, 600 τεθωρακισμένα οχήματα, 320 αεροσκάφη και 67 χιλιάδες μονάδες οχημάτων. Αν και η ίδια η άσκηση διήρκεσε μία ημέρα, οι εμπλεκόμενες μονάδες κράτησαν ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα 45 ημερών με έντονη εκπαίδευση μάχης, τη χρήση προστατευτικού εξοπλισμού, τον μηχανολογικό εξοπλισμό της περιοχής - σχεδόν 400 χιλιόμετρα δόσεων ανασκάφηκαν και περισσότερες από 500 ξανθιές ήταν εξοπλισμένες. Σχετικά με τη διδασκαλία για πρώτη φορά στην ΕΣΣΔ στην πράξη, πραγματοποιήθηκε η αντιπυρηνική προστασία των στρατευμάτων. Η εναέρια έκρηξη σε σύγκριση με το έδαφος προκάλεσε τη μικρότερη ραδιενεργή μόλυνση της περιοχής, η οποία επιβεβαιώθηκε από τις επόμενες μετρήσεις.
Στην περιοχή του χώρου δοκιμών υπήρχαν διάφοροι οικισμοί, και από το υποτιθέμενο επίκεντρο της πυρηνικής έκρηξης μέχρι το πλησιέστερο - το χωριό Makhovka - ήταν 4 χιλιόμετρα. Ανάλογα με την απόσταση του εκπαιδευτικού κέντρου, οι κάτοικοί τους απομακρύνθηκαν, τοποθετήθηκαν σε καταφύγια.
"Η εντύπωση ήταν ότι η γη ήταν καμένη"
Την ημέρα της άσκησης στις 09:34 από το στρατηγικό βομβαρδιστικό Tu-4 στον ουρανό πάνω από την καθορισμένη περιοχή του χώρου δοκιμών διαχωρίστηκε από μια αεροπορική ατομική βόμβα RDS-2. Μετά από 48 δευτερόλεπτα σε υψόμετρο 350 μ., υπήρξε μια πυρηνική έκρηξη 40 κιλών σε ισοδύναμο TNT, η οποία ήταν διπλάσια από τη δύναμη καθενός από τα πυρομαχικά που έπεσαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην Ιαπωνία.
"Στον ορίζοντα υπήρχε κάποια νέα "ήλιο", αποτεφρώνοντας κοντά σε όλα στο έδαφος, -αναφέρθηκε το περιοδικό "συλλογή Στρατού" του Υπουργείου Άμυνας της Ρωσίας, τα λόγια του συμμετέχουλου της άσκησης. -Ό,τι μπορούσαν να καούν στο έδαφος- κάηκαν τόσο στην πρώτη γραμμή όσο και στο βάθος του "εχθρού". Καθώς πλησίαζε το ωστικό κύμα, οι φλόγες έσβησαν. Περνώντας το ωστικό κύμα, η βλάστηση και πάλι αναφλέχθηκε γρήγορα. Ήταν μια εντύπωση ότι η γη έκαιγε». Σε ακτίνα 1,5 χλμ. από το επίκεντρο της έκρηξης, το δάσος δαντελίστηκε, κομμάτια κατακερματισμένων δέντρων διασκορπίστηκαν πάνω από μια μεγάλη περιοχή, ανεστραγμένα με εκτοξευμένες δεξαμενές, ακρωτηριασμένα οχήματα και αεροσκάφη.
Τότε το πυροβολικό και η αεροπορία άρχισαν να χτυπούν στο πρώτο κλιμάκιο της άμυνας του εχθρού υπό όρους. Μέχρι το μεσημέρι, προς επίκεντρο, ξεπερνώντας φωτιές και μπάζα, συνοδευόμενα από δοσιμετρικά μετακινούσες δεξαμενές και μηχανοκίνητες μονάδες τουφεκιών. Η «ομαδική» του εχθρού αποτυπώθηκε, η «δυτική» άρχισε να υποχωρεί, καταδιωκόμενη από τους «ανατολικούς». Τις ασκήσεις από απόσταση 12 χιλιομέτρων παρακολούθησε ο Σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ, η διοίκηση του στρατού, στρατιωτικές αντιπροσωπείες ορισμένων φιλικών χωρών.
Κατά τη διάρκεια των ασκήσεων στο πεδίο εκπαίδευσης Totsk, Σοβιετικοί στρατιώτες εξασκήθηκαν σε επίθεση προς το επίκεντρο της έκρηξης των μασκών αερίου και σε τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού. Στη συνέχεια, οι στρατιώτες υποβλήθηκαν σε δοσιμετρικό έλεγχο, αποχέτευση και τους δόθηκαν νέα εξωτερικά ενδύματα.
Οι σύγχρονοι ερευνητές είναι βέβαιοι ότι οι ασκήσεις Totsky είχαν μεγάλη σημασία για την ενίσχυση της μαχητικής ικανότητας του σοβιετικού στρατού, αποκτήθηκε μια μοναδική πρακτική εμπειρία αντιπυρηνικής προστασίας.
Σήμερα, το πολύγωνο του Totsk χρησιμοποιείται ευρέως για την εκπαίδευση δεξαμενόπλοιων, μηχανοκίνητων μονάδων τουφεκιών, συμπεριλαμβανομένων στρατευματογράφων, по призывуεκπαίδευσης πληρωμάτων της στρατιωτικής αεροπορίας μεταφορών, αντιαεροπορικών πυροβολισμών.
Semipalatinsk "Αληθερή προσγείωση"
Στις 10 Σεπτεμβρίου 1956, στο 2ο Κρατικό Κεντρικό Χώρο Δοκιμών του Υπουργείου Άμυνας της ΕΣΣΔ (Πολύγων Semipalatinsk), πραγματοποιήθηκε στρατιωτική άσκηση με τη χρήση πυρηνικού πυρομαχικού. Το θέμα της άσκησης διατυπώθηκε ως εξής: "Κατάγυρη σε ελικόπτερα του τάγματος του παρατρόχου μετά το ατομικό χτύπημα προκειμένου να αποτραπεί η αποκατάσταση της άμυνας στην περιοχή του κενού που σχηματίστηκε από την ατομική έκρηξη". Στο πειραματικό πεδίο ήταν εξοπλισμένο με μια περιοχή άμυνας ενός εχθρού υπό όρους με όλες τις τιτλοποιήσεις, εκτέθηκαν δείγματα στρατιωτικού εξοπλισμού, εγκαταστάθηκαν συσκευές εγγραφής. Στη συνέχεια, το βομβαρδιστικό πυραύλων Tu-16 από ύψος 8 χιλιομέτρων έριξε πυρηνικά πυρομαχικά στην περιοχή. Σε υψόμετρο 270 μ. σημειώθηκε έκρηξη 38 kt.
Μετά από 40 λεπτά σε απόσταση 650-1.000 μ. από το επίκεντρο της έκρηξης από τα ελικόπτερα Mi-4 ξεκίνησε την προσγείωση αλεξιπτωτιστών - ένα τάγμα προσγείωσης, ενισχυμένο από μονάδες με 57 χιλιοστά και ανεμοφράμματα, όλμου, διαχωρισμό με μέσα ακτινοβολίας και χημικής αναγνώρισης. Στη συνέχεια, οι αλεξιπτωτιστές πήγαν στη γραμμή άμυνας, εδραιωμένοι σε αυτό και απέκρουσαν την υπό όρους επίθεση του εχθρού. Δύο ώρες μετά την έκρηξη, ανακοινώθηκε ένα ριμπάουντ, το προσωπικό με όπλα επέστρεψε για απολύμανση και αποχέτευση.
"Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ήττας της ατομικής βόμβας, μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η άμυνα του εχθρού θα κατασταλεί αξιόπιστα, και αυτό θα επιτρέψει την προσγείωση αερομεταφερόμενων πτήσεων μετά την έκρηξη", δήλωσε ο στρατάρχης Μιτροφάν Νεδελίν στον στρατάρχη της Σοβιετικής Ένωσης Γκεόρκι Ζουκόφ, τότε υπουργός Άμυνας της χώρας.
Ραδιενεργό "Desert Rocks"
Μέχρι τη στιγμή των ασκήσεων στο σημείο δοκιμών του Τοτσκ, η Σοβιετική Ένωση είχε δοκιμάσει μόνο οκτώ πυρηνικές κεφαλές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο κύριος αντίπαλος της Σοβιετικής Ένωσης στον Ψυχρό Πόλεμο, οι οποίες απείλησαν να κλιμακωθούν σε μια «ζεστή», έχουν ήδη πραγματοποιήσει 45 παρόμοιες δοκιμές και αρκετές ασκήσεις με τη χρήση πυρηνικών όπλων. Στα αμερικανικά οπλοστάσια υπήρχαν ήδη περισσότερα από 700 πυρηνικά όπλα, έχουν ήδη αρχίσει να αναπτύσσονται στην Ευρώπη. Μετά τους ατομικούς βομβαρδισμούς της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η διοίκηση πίστευε ότι οι προηγούμενες τακτικές πολέμου - για παράδειγμα, η μαζική απόβαση θαλάσσιων αποβατών - είναι ξεπερασμένες, δεδομένου ότι ένα πυρηνικό χτύπημα θα μπορούσε να καταστρέψει μια μεγάλη προωθητική ομάδα. Η δυνατότητα εφαρμογής των νέων τεχνικών θα έπρεπε να έχει δοκιμαστεί στην πράξη.
Το 1951-1957, μια σειρά αμερικανικών δοκιμών ατομικών όπλων σε συνδυασμό με στρατιωτικές ασκήσεις πραγματοποιήθηκε στο σημείο δοκιμών της Νεβάδα. Ονομάστηκαν Desert Rock και αριθμούσαν οκτώ επεισόδια. Σε ορισμένες από αυτές, οι μονάδες του στρατού ήταν λίγα χιλιόμετρα από το σημείο της πυρηνικής έκρηξης, παρατηρώντας το φλας και αισθάνθηκαν την πρόσκρουση του ωστικού κύματος, και στη συνέχεια επεξεργάστηκαν την επίθεση. Επίσης, στους στρατιώτες δόθηκαν εκδρομές στο επίκεντρο για να επιθεωρήσουν τις ζημιές σε εξοπλισμό και κατασκευές. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, όλα αυτά έπρεπε να ξεπεράσουν τον φόβο των στρατιωτών πριν από τις μάχες κάτω από τις πυρηνικές «χριφ».
Την 1η Μαΐου 1952, σε μία από τις ασκήσεις Desert Rock, το βομβαρδιστικό B-45 έριξε μια ατομική βόμβα που εργάστηκε σε υψόμετρο 300 μέτρων. Η δύναμη της έκρηξης ήταν 19 kt. Οι Αμερικανοί πεζοναύτες, καθισμένοι στις τάφρους 6 χιλιόμετρα από το σημείο της έκρηξης, έμειναν έκπληκτοι και τυφλοί (μερικοί ισχυρίστηκαν ότι είδαν τα οστά των δικών τους χεριών ακόμη και μέσα από τα χαμηλωμένα βλέφαρα), αλλά πήγαν σε μια εκπαιδευτική επίθεση, χωρίς να φτάσουν στο επίκεντρο λίγο. Στις 18 Απριλίου 1953, οι πεζοναύτες περίμεναν την έκρηξη μιας πυρηνικής κεφαλής 23 κιλοτόνων σε ένα 90 μέτρων.
Σε αντίθεση με τις σοβιετικές ασκήσεις, οι Αμερικανοί στρατιώτες, κρίνοντας από τα πλάνα των ειδήσεων, δεν είχαν κανένα μέσο προστασίας κατά τη διάρκεια του Desert Rock, αν και επισκέφθηκαν τις πιο μολυσμένες περιοχές του εκπαιδευτικού χώρου.
Κρατώντας τη σκόνη στεγνή
Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία, οι μεγαλύτερες πυρηνικές δυνάμεις, εκπαιδεύουν τακτικά τη χρήση πυρηνικών όπλων. Έτσι, το καλοκαίρι του 2024, οι Ένοπλες Δυνάμεις της Ρωσικής Ομοσπονδίας διεξήγαγαν μεγάλης κλίμακας ασκήσεις για την προετοιμασία και τη χρήση μη στρατηγικών πυρηνικών όπλων, και τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, η εκπαίδευση διεξήχθη από τη ρωσική πυρηνική τριάδα - στρατηγικές πυρηνικές δυνάμεις. Το ΝΑΤΟ πραγματοποιεί πυρηνική άσκηση στο Steadfast Μεσημέρι κάθε χρόνο. Τα επόμενα πραγματοποιήθηκαν το φθινόπωρο του 2024, τους παρευρέθηκαν περίπου 2 χιλιάδες στρατιώτες και περισσότερα από 60 αεροσκάφη εκτελούσαν εκπαιδευτικές πτήσεις πάνω από τη Δυτική Ευρώπη.
Αν και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν υπέγραψε νόμο τον Νοέμβριο του 2023, σύμφωνα με τον οποίο το κράτος ανακαλεί την επικύρωση της Συνθήκης Comprehensive Nuclear-Best-Ban (CTBT· οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν την έχουν επικυρώσει), η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες συμμορφώνονται με το μορατόριουμ στις πυρηνικές δοκιμές. Η Σοβιετική Ένωση παρήγαγε το τελευταίο - 715η στη σειρά - μια πυρηνική έκρηξη στον χώρο υγειονομικής ταφής στη Νέα Γη στις 24 Οκτωβρίου 1990.
Βίκτορ Μπόντροφ
Χρησιμοποιήθηκαν τα υλικά των βιβλίων της Α.Ε. Ζελέντσοβα "Νωστροειδής τεστ. Η Στρατιωτική Άσκηση Τοτστά, Ι.Α. Ακτσουρίνα "Οικός χώρος πυρηνικών δοκιμών Semipalatinsk. Δημιουργία, σχηματισμός, δραστηριότητα»
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου