Ο Νικόλαος Β' έκανε τις σαρδελόρεγγες λιχουδιά

Από ζωοτροφές για βοοειδή μέχρι την αγαπημένη λιχουδιά του αυτοκράτορα: Το Life.ru αφηγείται την απίστευτη ιστορία για το πώς οι σαρδελόρεγγες μετατράπηκαν σε θρυλικές σοβιετικές σαρδελόρεγγες.

Σήμερα, οι σαρδελόρεγγες συνδέονται με τα εορταστικά γεύματα και τη νοσταλγία για την ΕΣΣΔ.

Αλλά λίγοι γνωρίζουν ότι μόλις πριν από διακόσια χρόνια, αυτό το ψάρι θεωρούνταν απόβλητο και ταΐζονταν στα ζώα. Αποφασίσαμε να εξερευνήσουμε πώς η μικροσκοπική σαρδελόρεγγα πέρασε από το να χρησιμοποιείται ως τροφή για κατοικίδια στο να γίνει μια αγαπημένη λιχουδιά της αυτοκρατορικής οικογένειας και το καμάρι της σοβιετικής βιομηχανίας τροφίμων.

Από τα σκουπίδια στο εορταστικό τραπέζι: μια απίστευτη μεταμόρφωση

Από την τροφή για κατοικίδια στο εορταστικό τραπέζι: η εξέλιξη των σαρδελόρεγγων. Φωτογραφία © Shedevroom

Η Βαλτική Θάλασσα ήταν πάντα διάσημη για τα άφθονα αλιεύματά της, αλλά τα μικρά ψάρια μήκους περίπου δέκα εκατοστών δεν είναι χρήσιμα σε κανέναν. Οι σαρδελόρεγγες θεωρούνταν σκουπίδια, τα οποία οι ψαράδες απλώς πετούσαν πίσω στο νερό ή, στην καλύτερη περίπτωση, ταΐζονταν σε χοίρους και γάτες. Φανταστείτε: αυτό που τώρα κάθεται στα εορταστικά τραπέζια δίπλα στο κόκκινο χαβιάρι κάποτε βρισκόταν στα δίχτυα των ψαράδων, ένα ενοχλητικό εμπόδιο για την πραγματική αλίευση! Όλα άλλαξαν στα τέλη του δέκατου όγδοου αιώνα, όταν κάποιος σκέφτηκε να καπνίσει αυτά τα μικρά ψάρια και να τα κυλήσει σε βαρέλια φυτικού ελαίου. Την ίδια περίπου εποχή, ο Γάλλος Nicolas Appert εφηύρε την τεχνολογία κονσερβοποίησης και ξεκίνησε η μαζική παραγωγή κονσερβοποιημένων ψαριών στην Ευρώπη. Οι σαρδελόρεγγες από τα νερά της Βαλτικής έγιναν ξαφνικά ένα περιζήτητο αγαθό, αλλά η τιμή τους ήταν τόσο υψηλή που μόνο οι πλούσιοι μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά ένα κονσερβοποιημένο καπνιστό ψάρι.

Χειροτεχνία και κλειδαριές από κασσίτερο: γιατί οι σαρδελόρεγγες κόστιζαν μια περιουσία

Μέχρι τη δεκαετία του 1920, η κονσερβοποίηση έμοιαζε με ωραία κοσμήματα. Τα ψάρια συσκευάζονταν σε ογκώδη μεταλλικά δοχεία και τα καπάκια σφραγίζονταν στο χέρι με κασσίτερο. Ένα μόνο κονσερβοποιείο μπορούσε να επεξεργαστεί μόνο μερικά κονσερβοποιημένα την ημέρα, έτσι οι σαρδελόρεγγες έγιναν είδος πολυτελείας. Δοκίμασαν να κονσερβοποιήσουν άλλα μικρά ψάρια, αλλά τα αποτελέσματα ήταν τόσο αηδιαστικά που τα πειράματα εγκαταλείφθηκαν γρήγορα. Οι σαρδελόρεγγες αποδείχθηκαν το μόνο ψάρι που, αφού κάπνιζαν και μουλιάζονταν σε λάδι για ένα μήνα, απέκτησαν αυτή τη μοναδική γεύση. Είναι ενδιαφέρον ότι τα ψάρια για κονσερβοποίηση αλιεύονταν αποκλειστικά το χειμώνα, όταν είχαν συσσωρεύσει το περισσότερο λίπος. Το ψάρι χειριζόταν με εξαιρετική προσοχή: μια απρόσεκτη κίνηση και το ευαίσθητο ψάρι θα μετατρεπόταν σε χάος, ακατάλληλο για όμορφη κονσερβοποίηση.

Μια τσαρική λιχουδιά και ένα λετονικό θαύμα: πώς οι σαρδελόρεγγες κατέκτησαν τη Ρωσία

Σοβιετικές σαρδελόρεγγες: από το αυτοκρατορικό τραπέζι στη μαζική παραγωγή. Φωτογραφία © Shutterstock / FOTODOM / albatros-design

Στις αρχές του εικοστού αιώνα, οι σαρδελόρεγγες σε λάδι θεωρούνταν μια πραγματική λιχουδιά, διαθέσιμη μόνο στην αριστοκρατία. Ο Νικόλαος Β' λάτρευε αυτό το σνακ και οι παραγωγοί της Ρίγας παρήγαγαν κονσερβοποιημένα προϊόντα με την επωνυμία "Tsarskie" ειδικά για την αυτοκρατορική οικογένεια. Οι απλοί άνθρωποι μπορούσαν μόνο να ονειρευτούν μια τέτοια λιχουδιά, κοιτάζοντας τα κονσερβοποιημένα στις βιτρίνες ακριβών καταστημάτων. Μια επανάσταση στην παραγωγή συνέβη τη δεκαετία του 1920, όταν άνοιξαν στη Λετονία τα μεγάλα εργοστάσια κονσερβοποίησης Sorensen και Kaija. Η μαζική παραγωγή έγινε δυνατή και οι τιμές άρχισαν σταδιακά να μειώνονται. Η μεσαία τάξη απέκτησε τελικά πρόσβαση σε ένα προϊόν που προηγουμένως ήταν αποκλειστικό προνόμιο των πλουσίων. Και το 1949, άνοιξε μια γιγαντιαία επιχείρηση στη λετονική πόλη Salacgriv, προμηθεύοντας σαρδελόρεγγες σε ολόκληρη τη Σοβιετική Ένωση. Το εργοστάσιο λειτουργούσε όλο το εικοσιτετράωρο σε τρεις βάρδιες, και οι γυναίκες συσκευάζονταν χειροκίνητα τα ψάρια με έναν ιδιαίτερο τρόπο, δημιουργώντας όχι μόνο κονσερβοποιημένα προϊόντα, αλλά και πραγματικά έργα μαγειρικής τέχνης.

Τρεις χιλιάδες ψάρια ανά βάρδια: τα μυστικά της σοβιετικής παραγωγής

Πώς παρασκευάζονταν οι σαρδελόρεγγες στην ΕΣΣΔ: η τεχνολογία παραγωγής των θρυλικών κονσερβοποιημένων προϊόντων. Φωτογραφία © TASS / Lisitsyn

Πώς παρασκευάζονταν οι σαρδελόρεγγες στην ΕΣΣΔ: η τεχνολογία παραγωγής του θρυλικού κονσερβοποιημένου προϊόντος. Φωτογραφία © TASS / Lisitsyn

Η εργασία στο κονσερβοποιείο απαιτούσε απίστευτη επιδεξιότητα και υπομονή. Κάθε γυναίκα έπρεπε να συσκευάσει τρεις χιλιάδες ψάρια σε μια οκτάωρη βάρδια! Αρχικά, οι σαρδελόρεγγες περνούσαν σε ειδικά σουβλάκια και στέλνονταν στο καπνιστήριο, στη συνέχεια αφαιρούνταν τα κεφάλια και οι ουρές, τα σφάγια τοποθετούνταν προσεκτικά στις κονσέρβες και καλυπτόταν με λάδι. Αλλά αυτό δεν είναι όλο: μετά την κονσερβοποίηση, οι κονσέρβες αφήνονταν για έναν ολόκληρο μήνα, γυρίζοντάς τες περιοδικά για να διασφαλιστεί ότι τα ψάρια ήταν ομοιόμορφα εμποτισμένα με το αρωματικό λάδι. Στην αρχή, χρησιμοποιούσαν ακριβό ελαιόλαδο, αλλά αργότερα άλλαξαν σε ένα μείγμα ηλιέλαιου και ελαίου φαγόπυρου, το οποίο μείωνε σημαντικά το κόστος παραγωγής. Παρεμπιπτόντως, οι καπνιστές σαρδελόρεγγες είναι επίσης δημοφιλείς στη Γερμανία, αλλά τις παρασκευάζουν αρκετά διαφορετικά: μετά το κάπνισμα, απλώς τις συσκευάζουν σε ξύλινα κουτιά χωρίς λάδι. Αυτό το προϊόν διαρκεί μόνο μερικές εβδομάδες, αλλά οι Γερμανοί ισχυρίζονται με υπερηφάνεια ότι εφηύραν τις σαρδελόρεγγες!

Από τη σπανιότητα στην αφθονία: η άνοδος και η πτώση ενός θρυλικού προϊόντος

Σαρδελόρεγγες στην ΕΣΣΔ: πώς ένα ψάρι δεύτερης κατηγορίας μετατράπηκε σε μια ελίτ σοβιετική λιχουδιά. Φωτογραφία © TASS / Albert Pushkarev

Η δεκαετία του 1970 έφερε μια τεχνολογική επανάσταση: ο νέος εξοπλισμός κατέστησε δυνατή την παραγωγή στρογγυλών σαρδελόρεγγων.

Сегодня шпроты ассоциируются с праздничным столом и ностальгией по СССР. Но мало кто знает, что ещё каких-то двести лет назад эту рыбу считали отходами промысла и скармливали домашнему скоту. Мы решили разобраться, как крошечная килька прошла путь от корма для животных до любимого лакомства императорской семьи и гордости советской пищевой промышленности.

От помойки до праздничного стола: невероятная трансформация

От корма для животных до праздничного стола: эволюция шпрот. Фото © «Шедеврум»

Балтийское море всегда славилось богатыми уловами, но мелкая рыба длиной около десяти сантиметров никому не нужна. Килька считалась сорным приловом, который рыбаки просто выбрасывали обратно в воду или в лучшем случае отдавали на корм свиньям и кошкам. Представьте: то, что сейчас стоит на праздничных столах рядом с красной икрой, когда-то валялось в рыбацких сетях как досадная помеха настоящему улову! Всё изменилось в конце восемнадцатого века, когда кто-то догадался коптить эту мелочь и закатывать в бочки с растительным маслом. Примерно в те же годы француз Николя Аппер придумал технологию консервирования, и в Европе началось массовое производство консервов. Килька из балтийских вод неожиданно стала востребованным товаром, но цена на неё кусалась так, что позволить себе баночку копчёной рыбки могли только состоятельные люди.

Ручной труд и оловянные замки: почему шпроты стоили целое состояние

До двадцатых годов прошлого века производство консервов напоминало ювелирную работу. Рыбу упаковывали в громоздкие металлические ёмкости, а крышки запаивали вручную оловом. Один мастер мог обработать лишь несколько банок за день, поэтому шпроты превратились в предмет роскоши. Пробовали консервировать и другую мелкую рыбу, но результат получался настолько отвратительным, что от экспериментов быстро отказались. Килька оказалась единственной рыбой, которая после копчения и месячной выдержки в масле приобретала тот самый неповторимый вкус. Интересно, что рыбу для консервов ловили исключительно зимой, когда она накапливала максимум жира. Обращались с уловом крайне бережно: одно неосторожное движение, и нежная рыбёшка превращалась в месиво, непригодное для красивой укладки в банки.

Царский деликатес и латвийское чудо: как шпроты покорили Россию

Советские шпроты: от императорского стола до массового производства. Фото © Shutterstock / FOTODOM / albatros-design

В начале двадцатого века килька в масле считалась настоящим изыском, доступным лишь аристократии. Николай Второй обожал эту закуску, и специально для императорской семьи рижские производители выпускали консервы под маркой «Царские». Простые люди могли только мечтать о таком лакомстве, рассматривая банки в витринах дорогих магазинов. Революция в производстве случилась в двадцатые годы, когда в Латвии открылись крупные консервные заводы Соренсен и Кайа. Появилась возможность наладить массовый выпуск, и цены начали постепенно снижаться. Средний класс наконец получил доступ к продукту, который раньше был привилегией богачей. А в сорок девятом году в латвийском городе Салацгрив заработало гигантское предприятие, которое стало снабжать шпротами весь Советский Союз. Завод работал круглосуточно в три смены, а женщины вручную укладывали рыбины особым способом, создавая не просто консервы, а настоящее произведение кулинарного искусства.

Три тысячи рыбин за смену: секреты советского производства

Как делали шпроты в СССР: технология производства легендарных консервов. Фото © ТАСС / Лисицын

Работа на консервном заводе требовала невероятной ловкости рук и терпения. Каждая женщина должна была за восьмичасовую смену уложить три тысячи рыбин! Сначала кильку нанизывали на специальные шпажки и отправляли в коптильню, потом удаляли головы и хвосты, аккуратно размещали тушки в банках и заливали маслом. Но это еще не всё: после закатки консервы оставляли на целый месяц, периодически переворачивая, чтобы рыба равномерно пропиталась ароматным маслом. Поначалу использовали дорогое оливковое масло, но потом перешли на смесь подсолнечного и гречишного, что существенно удешевило производство. Кстати, в Германии тоже любят копчёную кильку, но немцы готовят её совсем иначе: после копчения просто укладывают в деревянные ящики без масла. Такой продукт хранится всего пару недель, зато немцы гордо заявляют, что именно они изобрели шпроты!

От дефицита до изобилия: взлёты и падения легендарного продукта

Шпроты в СССР: как из рыбы второго сорта сделали элитный советский деликатес. Фото © ТАСС / Пушкарев Альберт

Семидесятые годы принесли технологическую революцию: новое оборудование позволило производить шпроты круглый год из разных видов мелкой рыбы. Продукт стал доступнее, но в девяностые случилась катастрофа. Открылось множество частных производств, которые гнались за прибылью и экономили на всём чём можно. Консервы подешевели, но качество упало так сильно, что многие вообще разочаровались в некогда любимом продукте. Ситуацию спас патент, зарегистрированный в девяносто пятом году: все латвийские предприятия были обязаны работать по единому стандарту. Именно рижские шпроты до сих пор считаются эталоном во всём мире, образцом того самого советского вкуса, который невозможно забыть.

Удивительно, как продукт может изменить свой статус за пару столетий! От рыбного мусора до императорского стола, от роскоши до массового продукта, а теперь снова до ностальгического деликатеса. Шпроты прошли тот же путь, что и вся наша страна: взлёты, падения, кризисы и возрождение. И каждый раз, открывая банку с этой ароматной копчёной рыбкой, мы не просто едим консервы, а прикасаемся к истории. Раньше Life.ru писал о семи суперзвёздах сталинской эпохи, кто сводил с ума наших прабабушек и прадедушек в 30-е годы.

Кроссворд: Насколько хорошо вы знаете советскую кухню? Пройдут только те, кто жил в СССР!

Ностальгия

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης ( Atom )