Ηλεκτρονικό τσιγάρο: Τι αλλάζει στην αγορά και τη χρήση του

Στην Ελλάδα ο αριθμός των χρηστών ηλεκτρονικού τσιγάρου δεν ξεπερνά τις 250.000 αλλά πλέον θα αντιμετωπίζεται και αυτό όπως τα κανονικά τσιγάρα

Συνηθισμένο πια το να βλέπεις ανθρώπους να κυκλοφορούν με ένα ηλεκτρονικό τσιγάρο στο χέρι . Σε καφετέριες, εστιατόρια, ακόμα και στους συρμούς του μετρό.
Η πρώτη σκέψη που σίγουρα περνά από το μυαλό είναι πως πρόκειται για καπνιστές που προσπαθούν να κόψουν το τσιγάρο. Ή μήπως όχι; Μήπως είναι και κάποιοι που δοκίμασαν το ηλεκτρονικό τσιγάρο και είδαν ότι τους άρεσε; Αυτό το ενδεχόμενο δεν είναι καθόλου το επιθυμητό για τις Βρυξέλες, οι οποίες στην αυστηρή αναθεώρηση της Οδηγίας για τα προϊόντα καπνού ενέταξαν και το ηλεκτρονικό τσιγάρο, εξισώνοντάς το με το κανονικό τσιγάρο εφόσον περιέχει έως και 20mg/ml νικοτίνης που είναι και το ανώτατο επιτρεπτό όριο. Τα κράτη-μέλη είχαν περιθώριο ενσωμάτωσης της Οδηγίας στο δικό τους νομοθετικό πλαίσιο μέχρι τις 20 Μαΐου του φετινού έτους. Έτσι, λοιπόν, και η ελληνική κυβέρνηση σπεύδει να περάσει τους νέους κανόνες που, μεταξύ άλλων, ορίζουν ότι στο εξής θα απαγορεύεται η διαφήμιση των ηλεκτρονικών τσιγάρων με κάθε τρόπο, πάνω στις συσκευασίες θα υπάρχουν προειδοποιήσεις για την υγεία καλύπτοντας το 30% αυτών, τα μπουκάλια με τα υγρά αναπλήρωσης που περιέχουν νικοτίνη δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τα 10ml, ενώ κάθε τέτοιο προϊόν θα ελέγχεται, θα αδειοδοτείται και θα καταγράφεται προτού κυκλοφορήσει. Εκείνο το σημείο, όμως, που έχει προκαλέσει τις περισσότερες αντιδράσεις είναι ότι η Ελλάδα φαίνεται αποφασισμένη να απαγορεύσει την χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου στους δημόσιους χώρους.

 

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην σχετική Οδηγία της ΕΕ το θέμα της ελεύθερης χρήσης των ηλεκτρονικών τσιγάρων με νικοτίνη σε δημόσιους χώρους δεν «αγγίζεται». Είναι, επομένως, στην ευχέρεια των εθνικών κυβερνήσεων να αποφασίσουν για αυτό. Έτσι, λοιπόν, στην Αγγλία, την Ιρλανδία, την Ισπανία και την Ολλανδία, το άτμισμα επιτρέπεται παντού. Στην Εσθονία δεν επιτρέπεται στους εκπαιδευτικούς χώρους, στην Γαλλία δεν επιτρέπεται στους εκπαιδευτικούς χώρους και τα δημόσια μέσα μεταφοράς, στην Ιταλία δεν επιτρέπεται στους εκπαιδευτικούς χώρους και σε συγκεκριμένους χώρους υγείας, ενώ στο Λουξεμβούργο δεν επιτρέπεται στα εκπαιδευτικά ιδρύματα και ισχύουν ορισμένοι περιορισμοί στους χώρους εστίασης. Στην Ουγγαρία, την Φινλανδία, την Λετονία, την Λιθουανία, την Πορτογαλία, την Πολωνία και την Σλοβακία το άτμισμα απαγορεύεται στους δημόσιους χώρους. Στην Γερμανία, κάθε κρατίδιο αποφασίζει μόνο του περί του θέματος. Στην Σλοβενία και την Πολωνία επιτρέπεται σε προκαθορισμένους χώρους, ενώ στην Ρουμανία και την Μάλτα δεν υπάρχει καθορισμένο καθεστώς.

Αυτές οι διαφορές στην αντιμετώπιση του ατμίσματος δεν είναι περίεργες, γιατί ουδείς μπορεί να αποφανθεί με βεβαιότητα για το αν το ηλεκτρονικό κάπνισμα είναι καλό ή κακό για την υγεία. Η κουβέντα περιστρέφεται γύρω από μια άλλη βάση και αυτή έχει να κάνει με την ταχύτατη αύξηση του αριθμού των χρηστών ηλεκτρονικού τσιγάρου και με το αν δημιουργεί, τελικά, νέους καπνιστές αντί να συμβάλει την διακοπή του καπνίσματος. Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι αλήθεια πως χρησιμοποιούν τους ατμιστές στην προσπάθεια να κόψουν το τσιγάρο. Ένα σημαντικό ποσοστό, όμως, τα χρησιμοποιεί γιατί απλά του αρέσει και ορισμένοι χρησιμοποιούν τόσο τα κανονικά τσιγάρα όσο και τα ηλεκτρονικά.

 

Ναι ή όχι;

Κατά τον πνευμονολόγο-εντατικολόγο Παναγιώτη Μπεχράκη, Πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής για τον Έλεγχο του Καπνίσματος και του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Πρόληψη του Καπνίσματος, το ηλεκτρονικό τσιγάρο ουδόλως αποτρέπει το κάπνισμα. Όταν το WE του ζήτησε να σχολιάσει την έκθεση της Κρατικής Επιτροπής Δημόσιας Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Αύγουστο περιγράφοντας τα ηλεκτρονικά τσιγάρα ως κάτι πολύ λιγότερο επικίνδυνο από τα συμβατικά τσιγάρα και συστήνοντάς τα ως μια εναλλακτική μικρότερου κινδύνου για όσους δεν μπορούν ή δεν θέλουν να διακόψουν το κάπνισμα, απάντησε:

«Για εμένα είναι ξεκάθαρο πως πρόκειται για μια άλλη μορφή καπνίσματος. Τον Ιανουάριο του 2016 στην έγκυρη ιατρική έκδοση Lancet ανέβηκε έρευνα που έδειξε πως όσοι κάνουν χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου έχουν λιγότερες πιθανότητες να διακόψουν το κάπνισμα. Επομένως, σωστά η νέα Οδηγία τα τοποθετεί την ίδια κατηγορία με τα κανονικά τσιγάρα. Όσον αφορά την εξαίρεση των ηλεκτρονικών τσιγάρων άνευ νικοτίνης από τους κανόνες, δεν ξέρω πως μπορεί να γίνει αυτή η διάκριση. Δηλαδή, σκεφθείτε έναν δάσκαλο να χρησιμοποιεί μέσα στην τάξη ηλεκτρονικό τσιγάρο με το επιχείρημα ότι δεν έχει νικοτίνη… Αυτό είναι λάθος».

Στην Βρετανία σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι γεγονός ότι επικρατεί μια ηπιότερη αντιμετώπιση του ζητήματος. Όλοι, όμως, και στην Ευρώπη και στην Αμερική, συμφωνούν πως απαιτούνται πολλές ακόμα έρευνες προτού υπάρξουν κοινά αποδεκτά από όλους συμπεράσματα πάνω στις συνέπειες των ηλεκτρονικών τσιγάρων στην υγεία. «Η μακροχρόνια συνέπεια της χρήσης ενός ηλεκτρονικού τσιγάρου στην δημόσια υγεία παραμένει αβέβαιη» επισημαίνει το αμερικανικό κέντρο πρόληψης ασθενειών CDC, το οποίο παρόλα αυτά τοποθετεί και τους ατμιστές άνευ νικοτίνης στα προϊόντα καπνού.

Μια πιο ισορροπημένη ίσως αντίληψη του ζητήματος είναι αυτή του καθηγητή οικογενειακής ιατρικής το Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν Ντάγκλας. «Εάν ένας ασθενής που καπνίζει δυο πακέτα τσιγάρα την ημέρα το γυρίσει στο ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν είναι τόσο καλό όπως θα ήταν εάν διέκοπτε το κάπνισμα, αλλά είναι σαφώς καλύτερα. Τώρα, αν ένας μη καπνιστής αρχίσει να χρησιμοποιεί ατμιστές και εθιστεί μέσω αυτών στην νικοτίνη και επιπλέον πάει και στο κανονικό τσιγάρο, τότε ναι, αυτό είναι πρόβλημα».

 

Κατακόρυφη αύξηση

Από την εφεύρεση του ηλεκτρονικού τσιγάρου το 2004 από τον Κινέζο φαρμακοποιό Χον Λικ, έως σήμερα, ο αριθμός των χρηστών παγκοσμίως έχει ανέβει κατακόρυφα. Στην Βρετανία, για παράδειγμα, από τις 700.000 άτομα το 2012 οι χρήστες ηλεκτρονικών τσιγάρων ανήλθαν στα 2,6 εκατομμύρια πέρσι, ενώ περίπου 1 εκατομμύριο χρησιμοποιεί μαζί με τους ατμιστές και κανονικά τσιγάρα. Στις ΗΠΑ, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα έχουν ιδιαίτερη απήχηση στους νέους (σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν το 2013 σε πολιτεία των ΗΠΑ, 250.000 έφηβοι είχαν αρχίσει την χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου χωρίς να έχουν καπνίσει τσιγάρο και μετά από αυτό απαγορεύθηκε η διάθεσή τους σε άτομα κάτω των 19 ετών). Στην Γαλλία υπολογίζεται βάσει μελέτης του 2014 ότι κάθε μέρα τα χρησιμοποιούν 1,1-1,9 εκατομμύρια άτομα, ενώ τα έχουν δοκιμάσει τουλάχιστον μια φορά, γύρω στα 7,7-9,2 εκατομμύρια άτομα. Στην Ιρλανδία, οι πωλήσεις των ηλεκτρονικών τσιγάρων εκτοξεύθηκαν κατά 478% το 2013, φέροντας κέρδη 7,3 εκατομμυρίων ευρώ στις εταιρίες που τα παράγουν. Συνολικά στην ΕΕ, οι χρήστες ηλεκτρονικών τσιγάρων υπολογίζονται στα δέκα εκατομμύρια.

Όσον αφορά την Ελλάδα, οι εκτιμήσεις είναι για 200.000-250.000 τακτικούς χρήστες. Το ποσοστό είναι μικρό αφού προτιμούνται ακόμα τα κλασσικά τσιγάρα. Στο σημείο αυτό, ωστόσο, αξίζει να ανοίξουμε μια μικρή παρένθεση για το κάπνισμα και να πούμε ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, το  ποσοστό του παρουσίασε μεγάλη μείωση στις ηλικίες 16-24 ετών από το 2009 έως το 2014, με πιο δύσκολη και «ανθεκτική» στο κάπνισμα να εμφανίζεται η ηλικιακή κατηγορία των 45 και άνω.

Δίχως αμφιβολία, το ηλεκτρονικό τσιγάρο «ακροβατεί» ανάμεσα σε ένα προϊόν καπνού και σε μια συσκευή που χρησιμοποιείται για ιατρικούς λόγους (διακοπή καπνίσματος) και για αυτό ακριβώς έχει πυροδοτήσει τόσο έντονες συζητήσεις σχετικά με το αν πρέπει να υπόκειται σε αυστηρούς κανόνες ή όχι. Στις ΗΠΑ οι κανονιστικές αρχές «συστήνουν» στις εταιρίες να αρχίσουν να τους παρέχουν από εδώ και στο εξής ειδικές πληροφορίες, όπως κλινικές αποδείξεις για τους κινδύνους ή όχι, που έχουν για την υγεία τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και έρευνες για το τι «χαρμάνια» προτιμούν κυρίως οι καταναλωτές. Και σύντομα θα προκύψει και η υψηλότερη φορολόγηση των συγκεκριμένων προϊόντων. Εντός του 2017  αναμένεται η κατάθεση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικών προτάσεων περί φορολόγησης των ηλεκτρονικών τσιγάρων.

 

Ο Κινέζος εφευρέτης που ακόμα καπνίζει…

Ο φαρμακοποιός Χον Λικ χρησιμοποιούσε αυτοκόλλητα νικοτίνης διπλής και τριπλής δόσης προκειμένου να μπορέσει να σταματήσει το κάπνισμα. Ήθελε να το κόψει, αλλά πώς; Για έναν βαρύ καπνιστή σαν και αυτόν, ήταν δύσκολο παρά το γεγονός ότι αυτή η συνήθεια είχε σκοτώσει τον πατέρα του. Στην αρχή δοκίμαζε απλούς, παραδοσιακούς τρόπους, όπως την παρασκευή χαπιών ginseng και ελαφοκέρατου… Μια μέρα, μιλώντας με έναν μεταφραστή στο υπόγειο του ξενοδοχείου Conrad Hilton του Λονδίνου, αναφέρει πως έχει πατέντες για τα παραπάνω χάπια αλλά όχι για το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Είχε φτιάξει ένα σύστημα βασισμένο σε μια τεράστια κονσόλα, χρησιμοποιώντας ως διαλύτες πρόσθετα τροφίμων και εξάτμιση με υπερήχους, αλλά τα σταγονίδια που προέκυπταν ήταν πολύ μεγάλα για να μοιάζουν με καπνό και επιπλέον έπρεπε όλος αυτός ο μηχανισμός να γίνει σε διάσταση μινιατούρας, έτσι ώστε να μπορεί κάποιος να κρατά την συσκευή σαν τσιγάρο στο χέρι και, φυσικά, να παίρνει τις σωστές δόσεις νικοτίνης.

Το 2003 σκέφθηκε να χρησιμοποιήσει ένα  υψηλής συχνότητας πιεζοηλεκτρικό στοιχείο υπερήχων για να εξατμίζει έναν πίδακα πεπιεσμένου υγρού που περιείχε νικοτίνη. Το συγκεκριμένο σχέδιο λειτούργησε καλά και ο Λικ σπεύδει να κατοχυρώσει την πατέντα του. Το πρώτο ηλεκτρονικό τσιγάρο κατασκευάστηκε στο Πεκίνο την ίδια χρονιά με υπερηχητική τεχνολογία και όχι με το σημερινό σύστημα εξάτμισης.

«Εάν κοιτάξεις το σπίτι που μένω, είναι μέτριο, και το αυτοκίνητο που οδηγώ δεν το έχω αγοράσει. Πριν αρχίσω να φτιάχνω τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, ήδη είχα τις επιτυχίες μου στην μικρή αλλά καλή εταιρεία στην οποία εργαζόμουν. Η οικογένειά μου και εγώ έχουμε επιβραβευθεί αρκετά καλά. Δεν χρειάζεται να εργάζονται τόσο πολύ» λέει στον δημοσιογράφο του Guardian που θέλησε να βρει και να μιλήσει με τον εφευρέτη του ηλεκτρονικού τσιγάρου. Το αυτοκίνητό του ανήκει για την ακρίβεια στην εταιρία Fontem Ventures, την ολλανδική θυγατρική του βρετανικού κολοσσού προϊόντων καπνού Imperial Tobacco, η οποία αγόρασε τις πατέντες του Χον το 2013 για 75 εκατομμύρια δολάρια. Οι πατέντες αγοράστηκαν συγκεκριμένα από την Dragonite με έδρα στο Χονγκ Κονγκ, την εταιρεία που είχε συστήσει ο Χον Λικ με έναν φίλο Κινέζο επενδυτή.

Σήμερα, ο Χον Λι εργάζεται ως σύμβουλος της Fontem, γυρίζοντας όλον τον κόσμο και μιλώντας για την ανακάλυψη του ηλεκτρονικού τσιγάρου. Το τσιγάρο, όμως, ο ίδιος δεν κατάφερε να το κόψει. Φυσικά, χρησιμοποιεί την εφεύρεσή του αλλά και κανονικά τσιγάρα για όσο χρόνο του παίρνει να τσεκάρει τα συστατικά στα υγρά αναπλήρωσης της συσκευής του.

Άννα Ρέμπελου

Μάϊος 21 2016 08:15