Λαχανικά... Σαχάρας! Σύντομα αναμένεται να φτάσουν στο τραπέζι μας

Ξεκίνησε η κατασκευή φουτουριστικών θερμοκηπίων στη μεγάλη αφρικανική έρημο τα οποία θα παράγουν σε πρώτη φάση λαχανικά ανοίγοντας ένα νέο άκρως ενδιαφέρον κεφάλαιο στο πεδίο της πράσινης οικονομίας.

Μια έρημος με πλούσιο παρελθόν

Σύμφωνα με τα ευρήματα των τελευταίων ερευνών, η Σαχάρα
δημιουργήθηκε πολύ παλαιότερα από όσο πιστεύαμε ως σήμερα και υπεύθυνες για τη δημιουργία της είναι οι κλιματικές αλλαγές που προέκυψαν από τη συρρίκνωση της θάλασσας της Τηθύος,
«απόγονος» της οποίας είναι η Μεσόγειος Θάλασσα. Ως πρόσφατα οι επιστήμονες εκτιμούσαν ότι η Σαχάρα δημιουργήθηκε πριν από περίπου 2-3 εκατ. έτη. Τα ευρήματα των τελευταίων μελετών δείχνουν ότι πριν από περίπου 11 εκατ. έτη ξεκίνησε μια σύνθετη γεωλογική και ατμοσφαιρική διεργασία που διήρκεσε περίπου 4 εκατ. έτη και οδήγησε τελικά στην εμφάνιση της Σαχάρας.

Μετά τη δημιουργία της η Σαχάρα πέρασε κατά καιρούς διάφορες φάσεις κατά τις οποίες μικρότερες ή μεγαλύτερες περιοχές της «μεταλλάχθηκαν» και έγιναν πράσινες οάσεις. Ομάδα ερευνητών από τις ΗΠΑ υποστήριξε πρόσφατα ότι η τελευταία τέτοια περίοδος υπήρξε μόλις πριν από λίγες χιλιάδες χρόνια, όταν η εικόνα της Σαχάρας ήταν εντελώς διαφορετική από τη σημερινή. Πριν από 11.000 χρόνια ξεκίνησε στη Βόρεια Αφρική μια κλιματική περίοδος που διήρκεσε 6.000 έτη και έχει ονομαστεί από τους επιστήμονες «Αφρικανική Υγρή Περίοδος». Στη διάρκειά της η περιοχή της Σαχάρας είχε έντονη βλάστηση, υπήρχαν λίμνες και ζούσαν εκεί πολλά είδη ζώων, ανάμεσα στα οποία ιπποπόταμοι, ελέφαντες και καμηλοπαρδάλεις.

Διάφορες μελέτες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια προσπαθούν να διαπιστώσουν πότε, πώς και γιατί η περιοχή από πράσινη μεταβλήθηκε σε έρημο. Κάποιες θεωρούν ότι η διαδικασία αυτή ήταν αργή και εξελίχθηκε σταδιακά κατά τη διάρκεια της Υγρής Περιόδου. Ερευνητές των πανεπιστημίων ΜΙΤ και Κολούμπια υποστηρίζουν ότι όλα συνέβησαν πολύ γρήγορα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, έλαβαν χώρα απότομες κλιματικές μεταβολές οι οποίες εξαφάνισαν τη βλάστηση και το νερό και μετέτρεψαν την περιοχή σε έρημο μέσα σε διάστημα 100-200 ετών. Αν οι ερευνητές έχουν δίκιο, τότε η Σαχάρα μόλις πριν από περίπου 5.000 έτη ήταν το ακριβώς αντίθετο από αυτό που βλέπουμε σήμερα!

Τα επαναστατικά θερμοκήπια

Ομάδα επιστημόνων και επενδυτών οραματίστηκε τη δημιουργία θερμοκηπίων στη Σαχάρα πιστεύοντας ότι η μόνιμη αλλά... αδυσώπητη ηλιοφάνεια μπορεί με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα να «τιθασευτεί» και να αξιοποιηθεί για τη δημιουργία καλλιεργειών. Δημιουργήθηκε το Sahara Forest Project (SFP), που έχει ως στόχο την κατασκευή επαναστατικής τεχνολογίας θερμοκηπίων στη Σαχάρα. Οπως ανακοίνωσαν πριν από λίγες ημέρες οι επιτελείς του πρότζεκτ, τα πρώτα θερμοκήπια θα κατασκευαστούν σε μια περιοχή 100 στρεμμάτων της ερήμου στην Τυνησία. Οι επιτελείς του SFP επέλεξαν την κατασκευή στη συγκεκριμένη περιοχή τόσο επειδή εκεί πληρούνται κάποια περιβαλλοντικά δεδομένα που απαιτούνται για να λειτουργήσουν τα θερμοκήπια όσο και επειδή η Τυνησία είναι πιο σταθερή πολιτικά από τις άλλες χώρες της περιοχής και η κυβέρνησή της ενθαρρύνει και ευνοεί επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Στα θερμοκήπια αυτά θα καλλιεργούνται λαχανικά, θα δημιουργείται πόσιμο νερό, ενώ θα παράγεται ακόμη και ενέργεια. Το σχέδιο βασίζεται στην τεχνολογία CSP (Concentrated Solar Power). Η τεχνολογία αυτή αφορά τα λεγόμενα «συγκεντρωτικά κάτοπτρα», δηλαδή καθρέφτες που συγκεντρώνουν την ηλιακή ενέργεια και τη μετατρέπουν σε ηλεκτρική αλλά και σε θερμική. Τα κάτοπτρα θα παρέχουν την απαραίτητη ενέργεια για να λειτουργεί το σύστημα, που θα εξατμίζει το θαλασσινό νερό δροσίζοντας έτσι τον αέρα στο θερμοκήπιο, ενώ παράλληλα θα παράγεται καθαρό νερό επιτρέποντας στις καλλιέργειες να αναπτυχθούν φυσιολογικά. Το σύστημα σε πρώτη φάση μειώνει τη θερμοκρασία στο εσωτερικό του θερμοκηπίου κατά 15 βαθμούς Κελσίου από εκείνη που υπάρχει έξω από αυτό. Αφού ρίξουν τη θερμοκρασία, οι υδρατμοί στη συνέχεια συμπυκνώνονται και μετατρέπονται σε φρέσκο νερό με το οποίο ποτίζονται οι καλλιέργειες και καθαρίζονται οι ηλιακοί καθρέφτες. Επιπλέον, τα θερμοκήπια αυτά είναι και οικολογικά αφού χρησιμοποιώντας θαλασσινό νερό δεν εξαντλούν τις υδάτινες πηγές του εδάφους.

Εμπνευση από το σκαθάρι

Οπως αναφέρουν τα στελέχη του SFP, η κατασκευή αυτών των θερμοκηπίων αποτελεί προϊόν «βιομίμησης». Πιο συγκεκριμένα, οι κατασκευαστές σχεδίασαν την τεχνολογία των θερμοκηπίων εμπνεόμενοι από το σκαθάρι της ερήμου Ναμίμπια. Το σκαθάρι αυτό ανέπτυξε έναν τρόπο λήψης φρέσκου νερού στην έρημο. Οταν βγαίνει έξω τη νύχτα, ανεβαίνει σε έναν αμμόλοφο και επειδή έχει ένα κατάμαυρο κέλυφος μπορεί να εκπέμπει θερμότητα και να γίνεται λίγο πιο κρύο από το περιβάλλον του. Ετσι, όταν το υγρό αεράκι φυσάει από τη θάλασσα, σχηματίζονται σταγόνες στο κέλυφος του σκαθαριού. Πριν την ανατολή σηκώνει το κέλυφος, το νερό κατεβαίνει στο στόμα του, πίνει και ξανακρύβεται για το υπόλοιπο της ημέρας.

Διαστημικά μαρούλια και βασιλικός Σελήνης

Και στη Σελήνη θα προσπαθήσουμε να καλλιεργήσουμε λαχανικά

Ιστορική θα μπορούσε να χαρακτηριστεί χωρίς υπερβολή η Δευτέρα 10 Αυγούστου 2015 αφού εκείνη την ημέρα για πρώτη φορά ο άνθρωπος κατανάλωσε τροφή που είχε δημιουργηθεί σε διαστημικές συνθήκες. Πιο συγκεκριμένα, οι αστροναύτες του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού από εκείνη την ημέρα ξεκίνησαν να συνοδεύουν τα γεύματά τους με μαρούλια που καλλιεργούνται εντός του Σταθμού. Πρόκειται για μια ποικιλία κόκκινου μαρουλιού (romaine), τις μισές ποσότητες του οποίου θα καταναλώσουν οι αστροναύτες και οι υπόλοιπες θα επιστρέψουν στη Γη για αναλύσεις. Τα τελευταία χρόνια έχουν καλλιεργηθεί στον ISS διάφορα φυτά, φρούτα και λαχανικά για να μελετηθεί η ανάπτυξη και εξέλιξή τους σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας. Οι ερευνητές προσπαθούν να διαπιστώσουν αν τα φυτά αντιλαμβάνονται τις αλλαγές στη βαρύτητα και προσαρμόζουν διάφορες παραμέτρους του οργανισμού τους, όπως π.χ. τα επίπεδα του ασβεστίου στα κύτταρά τους, τις βιταμίνες και άλλες ουσίες που παίζουν ρόλο στη θρεπτικότητα, στην εμφάνιση και στη γεύση τους. Οι επιστήμονες αναμένουν με μεγάλο ενδιαφέρον τα αποτελέσματα των πειραμάτων αφού μπορεί να αναδειχθούν νέοι τρόποι τόσο για την αποτελεσματικότερη καλλιέργεια φυτών στη Γη όσο και για την καλλιέργεια φυτών σε άλλους πλανήτες, πράγμα που θα διευκολύνει την παρουσία του ανθρώπου εκεί.

Καλλιέργειες λαχανικών και βοτάνων στη Σελήνη έχει δρομολογήσει η NASA προκειμένου να δει αν θα μπορούσε να ζήσει κάποια στιγμή ο άνθρωπος εκεί καταναλώνοντας... τοπικά προϊόντα. Η αμερικανική διαστημική υπηρεσία σχεδιάζει να στείλει στον φυσικό μας δορυφόρο σπόρους μέσα σε σφραγισμένα δοχεία τα οποία θα περιέχουν ό,τι χρειάζεται για να ευδοκιμήσουν. Τα δοχεία θα περιλαμβάνουν δέκα σπόρους από βασιλικό και γογγύλια, καθώς και εκατό σπόρους Arabidopsis, ένα μικρό φυτό που συγγενεύει με το λάχανο και το σινάπι. Κατά την προσεδάφιση των δοχείων θα δοθεί το έναυσμα για την απελευθέρωση μιας μικρής δεξαμενής νερού μέσα στο δοχείο και μια ομάδα πίσω στη Γη θα παρακολουθεί τη διαδικασία βλάστησης των σπόρων όταν αυτοί εκτίθενται στη σεληνιακή βαρύτητα και ακτινοβολία.

πηγη