Οι BRICS και ο άξονας Κίνας - Ρωσίας - Χτίζοντας τη νέα παγκόσμια τάξη, τελείωσε το δυτικό μονοπώλιο

 Άρθρο από τον εκτελεστικό διευθυντή του Ινστιτούτου Στρατηγικής Συνεργασίας Κίνας-Ρωσίας στο Πανεπιστήμιο Tsinghua (ISRC)

Καθώς το παγκόσμιο κέντρο βάρους συνεχίζει να απομακρύνεται από τη μεταψυχροπολεμική μονοπολική δομή, το μπλοκ των BRICS -που κάποτε θεωρούνταν ένας χαλαρός οικονομικός συνασπισμός- εξελίσσεται ταχύτατα σε ισχυρό σύμβολο γεωπολιτικού μετασχηματισμού.
Όπως αναφέρει o εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Στρατηγικής Συνεργασίας Κίνας-Ρωσίας στο Πανεπιστήμιο Tsinghua (ISRC) Wang Qi, σε άρθρο του στο news.az, η πρόσφατη επέκταση των BRICS για να συμπεριλάβει τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ιράν και την Αιθιοπία σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής: αυτό που κάποτε ήταν ένα εξειδικευμένο φόρουμ για τις αναδυόμενες αγορές αποτελεί πλέον αντίβαρο στους θεσμούς υπό δυτική ηγεσία. Στο επίκεντρο αυτού του μετασχηματισμού βρίσκεται μια αυξανόμενη συνέργεια μεταξύ της Κίνας και της Ρωσίας.
Αυτές οι δύο δυνάμεις, αν και διαφέρουν σημαντικά στα οικονομικά και πολιτικά τους συστήματα, ενώνονται όλο και περισσότερο στην επιδίωξή τους για μια πολυπολική παγκόσμια τάξη -μια τάξη που απορρίπτει τον δυτικό εξαιρετισμό και δίνει προτεραιότητα στην κυριαρχία, τον αμοιβαίο σεβασμό και την περιφερειακή αυτονομία.

 
Γιατί είναι ελκυστικές οι BRICS

H ελκυστικότητα των BRICS έγκειται στην υπόσχεσή τους να αναδιαμορφώσουν την αρχιτεκτονική της παγκόσμιας διακυβέρνησης.
Αντί να αντιδρούν απλώς στη δυτική κυριαρχία, οι BRICS, καθοδηγούμενες σε μεγάλο βαθμό από τα στρατηγικά οράματα του Πεκίνου και της Μόσχας, επιδιώκουν να θέσουν τα θεμέλια ενός πιο περιεκτικού και δίκαιου κόσμου.
Οι συνεισφορές της Κίνας, ειδικότερα, υπογραμμίζουν αυτή τη φιλοδοξία.
Το Πεκίνο πρότεινε πολυάριθμες προωθητικές πρωτοβουλίες: μια θερμοκοιτίδα καινοτομίας επόμενης γενιάς για την επιστημονική συνεργασία, τη δημιουργία μιας κοινής πλατφόρμας δορυφορικών δεδομένων τηλεπισκόπησης και έναν μηχανισμό για βιώσιμες βιομηχανικές ανταλλαγές μεταξύ των χωρών BRICS.
Οι πρωτοβουλίες αυτές δεν είναι απλώς συμβολικές.
Εξυπηρετούν μια στρατηγική λειτουργία: τη μείωση της τεχνολογικής και οικονομικής εξάρτησης από τη Δύση.
Για το Πεκίνο, το οποίο αντιμετωπίζει αυξανόμενο γεωπολιτικό ανταγωνισμό από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους, η οικοδόμηση εναλλακτικών οικοσυστημάτων καινοτομίας και εμπορίου έχει καταστεί κορυφαία προτεραιότητα.
Η Μόσχα, που παλεύει με τις επιπτώσεις των δυτικών κυρώσεων μετά τον πόλεμό της στην Ουκρανία, βρίσκει στις BRICS και στην εμβάθυνση των δεσμών της με την Κίνα μια ζωτική σανίδα σωτηρίας -μια που της επιτρέπει να παρακάμπτει τα δυτικά χρηματοπιστωτικά συστήματα και να συμμετέχει σε νέους εμπορικούς διαδρόμους που ευθυγραμμίζονται με τα στρατηγικά της συμφέροντα.
Πουθενά αυτή η συνεργασία δεν είναι πιο ορατή από ό,τι στον τομέα των υποδομών και της ενέργειας. Από τον εκσυγχρονισμό των σιδηροδρομικών δικτύων στην Άπω Ανατολή της Ρωσίας έως τα κοινά αναπτυξιακά έργα στην κατασκευή λιμένων και τερματικών σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου, η εταιρική σχέση Κίνας-Ρωσίας αποδίδει απτά οικονομικά αποτελέσματα.
Το λιμάνι Sovetskaya Gavan στην περιοχή Khabarovsk Krai, για παράδειγμα, αναπτύσσεται με κινεζική υποστήριξη για να διευκολύνει τις εξαγωγές πόρων και τη διασυνοριακή εφοδιαστική.
Εξίσου σημαντική είναι η κοινή επένδυση στον Βόρειο Θαλάσσιο Δρόμο (NSR) - έναν ναυτιλιακό διάδρομο που μειώνει τη θαλάσσια απόσταση μεταξύ Ασίας και Ευρώπης.
Ο NSR αποτελεί στρατηγικό πλεονέκτημα και για τα δύο έθνη: μειώνει το χρόνο διέλευσης, μειώνει το κόστος ναυτιλίας και επιτρέπει στη Ρωσία να ασκήσει μεγαλύτερη επιρροή στο εμπόριο της Αρκτικής, ενώ η Κίνα εξασφαλίζει μια άλλη διαδρομή προς τις παγκόσμιες αγορές, ανεξάρτητη από σημεία ασφυξίας όπως το Στενό της Μάλακα.
Το 2023, κινεζικά και ρωσικά φορτηγά πλοία, συμπεριλαμβανομένων δεξαμενόπλοιων και πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, ολοκλήρωσαν αρκετά επιτυχημένα περάσματα μέσω του NSR - απόδειξη ότι αυτή η κάποτε θεωρητική διαδρομή γίνεται πρακτική πραγματικότητα.

Ενεργειακή συνεργασία

Η ενεργειακή συνεργασία παραμένει ένας άλλος κρίσιμος πυλώνας.
Ο αγωγός Power of Siberia, ο οποίος μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στην Κίνα, αντιπροσωπεύει μια μακροπρόθεσμη ενεργειακή εταιρική σχέση που ευθυγραμμίζεται με τις οικονομικές και γεωπολιτικές προτεραιότητες των δύο χωρών.
Με την Ευρώπη να μειώνει την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία, η Κίνα αναδεικνύεται ως ο σημαντικότερος ενεργειακός πελάτης της. Αυτή η στροφή δεν είναι απλώς μια αντίδραση στις κυρώσεις- αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την ανακατεύθυνση των ρωσικών εξαγωγών προς την Ασία και την ενίσχυση της αλληλεξάρτησης με την Κίνα. Αντιμέτωπες με την αυξανόμενη δυτική πίεση, ιδίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Κίνα και η Ρωσία έχουν υιοθετήσει ένα αφήγημα "στρατηγικής αυτονομίας".
Σε αυτή την κοσμοθεωρία, η πολυπολικότητα δεν είναι ένα σύνθημα - είναι μια αναγκαία διόρθωση σε αυτό που βλέπουν ως δεκαετίες δυτικής υπερπροσπάθειας. Και τα δύο έθνη συνεργάζονται τώρα στενότερα μέσα σε πολυμερή πλαίσια όπως ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) και οι BRICS, καθώς και σφυρηλατούν ισχυρότερες σχέσεις με χώρες του Παγκόσμιου Νότου.
Οι προσπάθειες των δυτικών φορέων χάραξης πολιτικής να εκμεταλλευτούν τις διαιρέσεις ή να δημιουργήσουν ρήγματα μεταξύ της Μόσχας και του Πεκίνου έχουν σε μεγάλο βαθμό αποτύχει.
Από τη σκοπιά της Ουάσινγκτον, η ιδέα μιας συμμαχίας Κίνας-Ρωσίας αποτελεί σημαντική απειλή για τη φιλελεύθερη διεθνή τάξη.
Ωστόσο, από την οπτική γωνία του Πεκίνου και της Μόσχας, η αυξανόμενη εταιρική σχέση τους είναι μια ορθολογική απάντηση στην ανάσχεση, τις κυρώσεις και μια εξωτερική πολιτική βασισμένη σε αξίες, την οποία θεωρούν επιλεκτική και καταναγκαστική.
Η Κίνα, ειδικότερα, ήταν σαφής στην απόρριψη αυτού που θεωρεί ως πολιτική μπλοκ τύπου Ψυχρού Πολέμου.
Το Πεκίνο έχει σταθερά τονίσει ότι η σχέση του με τη Μόσχα βασίζεται στη στρατηγική εμπιστοσύνη και το αμοιβαίο όφελος -όχι στην ιδεολογία.
Ενώ η Κίνα έχει σταματήσει να επικροτεί τις ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχει εξίσου αρνηθεί να ενταχθεί στη Δύση για την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία.
Αυτή η εξισορροπητική πράξη αντικατοπτρίζει την ευρύτερη στάση της εξωτερικής πολιτικής της Κίνας: διατήρηση των αρχών της μη ανάμειξης και ταυτόχρονη προώθηση των παγκόσμιων φιλοδοξιών της.

Παγκόσμιος Νότος

Επιπλέον, η εταιρική σχέση Κίνας-Ρωσίας προσανατολίζεται όλο και περισσότερο στην ενίσχυση της φωνής του Παγκόσμιου Νότου.
Μέσω των BRICS, και οι δύο χώρες επιδιώκουν να δημιουργήσουν πλατφόρμες που ενδυναμώνουν τις αναδυόμενες οικονομίες και εξισορροπούν την παγκόσμια επιρροή. Η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS, για παράδειγμα, προορίζεται ως εναλλακτική λύση για το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα, προσφέροντας χρηματοδότηση χωρίς τις πολιτικές δεσμεύσεις που συχνά συνοδεύουν τη βοήθεια υπό δυτική ηγεσία.
Καθώς περισσότερες χώρες υποβάλλουν αίτηση για να ενταχθούν στις BRICS -η Αργεντινή, η Αλγερία και άλλες έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον- το βάρος της ομάδας στην παγκόσμια σκηνή πρόκειται να αυξηθεί. Αλλά η επιτυχία της θα εξαρτηθεί όχι μόνο από τη θεσμική επέκταση αλλά και από την παροχή πραγματικής οικονομικής και στρατηγικής αξίας στα μέλη της. Εάν οι BRICS μπορέσουν να εξελιχθούν σε μια λειτουργική συμμαχία που συμπληρώνει, αντί να αντικατοπτρίζει, την G7 ή το ΝΑΤΟ, μπορεί όντως να γίνει ο ακρογωνιαίος λίθος μιας νέας παγκόσμιας τάξης.
Σε έναν κόσμο που καθορίζεται όλο και περισσότερο από τον κατακερματισμό, την αβεβαιότητα και τον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων, το μπλοκ των BRICS -με βάση τον άξονα Κίνας-Ρωσίας- τοποθετείται τόσο ως σύμβολο όσο και ως εργαλείο μετασχηματισμού.
Το κατά πόσον μπορεί να διαμορφώσει πραγματικά το διεθνές σύστημα μένει να φανεί.
Αλλά ένα πράγμα είναι βέβαιο: η εποχή του δυτικού μονοπωλίου επί των παγκόσμιων κανόνων και της διακυβέρνησης έχει τελειώσει.

 

www.bankingnews.gr