Υπάρχουν τα γονίδια µιας σπάνιας νόσου που ονοµάζεται «αταξία - τηλαγγειεκτασία». Τα γονίδια αυτά γνωρίζουµε, εδώ και 20 - 30 χρόνια, ότι αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του µαστού. Όπως είναι γνωστό, τα γονίδια βρίσκονται σε κάθε κύτταρο που έχει πυρήνα, εποµένως µπορεί να τα βρει κανείς και στα λευκά αιµοσφαίρια. Και εξηγώ: οι γενετικές βλάβες αλλάζουν το DNA, οι επιγενετικές βλάβες δεν αλλάζουν το DNA, αλλά επηρεάζουν την έκφρασή του. ∆ηλαδή, µπορεί να υπάρχουν γονίδια τα οποία θα κοιµηθούν ή κοιµισµένα γονίδια τα οποία θα ενεργοποιηθούν µε επιγενετικές διαφοροποιήσεις. ..Η αλλαγή της έκφρασης των γονιδίων γίνεται συνήθως µε τη µεθυλίωση. Μεθύλιο είναι µία οργανική ρίζα η οποία κάνει ένα γονίδιο να εκφραστεί ή να µην εκφραστεί. Εκείνο το οποίο βρήκαµε στην έρευνα αυτή είναι ότι, όταν γίνει µεθυλίωση σε περιοχές των γονιδίων, αυτό µπορεί να σηµαίνει αύξηση του κινδύνου του καρκίνου του µαστού. Αυτή είναι µία επιγενετική διαταραχή και τον όρο αυτόν θα τον ακούµε ξανά και ξανά στα προσεχή χρόνια γιατί φαίνεται ότι παίζει καίριο ρόλο στον µηχανισµό της καρκινογένεσης. Στην έρευνα αυτή, λοιπόν, βρέθηκε ότι, αν υπάρχει µεθυλίωση σ’ αυτά τα γονίδια, αυτό σηµαίνει µέχρι και διπλασιασµό του κινδύνου καρκίνου του µαστού, κάτι το οποίο µπορεί να ελεγχθεί µερικά χρόνια πριν από την εκδήλωσή του, σε ορισµένες περιπτώσεις µέχρι και 10 χρόνια πριν.
Πώς αξιολογείτε τα αποτελέσµατα αυτής της έρευνας;
Η γνώµη µου είναι ότι αυτό το εύρηµα µπορεί να είναι πολύ σηµαντικό για τη βιολογία του καρκίνου του µαστού, αλλά δεν έχει καµία άµεση χρησιµότητα για τη γυναίκα. Κι αυτό επειδή συχνά υπάρχει µεθυλίωση χωρίς να εµφανιστεί στη συνέχεια καρκίνος του µαστού –είναι αυτά που λέµε false positives- και δεύτερον γιατί τον διπλασιασµό ή όχι του κινδύνου του καρκίνου του µαστού µπορεί να τον ελέγξει κανείς και µε άλλους τρόπους, όπως µε τη µαστογραφία. ∆ηλαδή, ακόµη και αν δε βρεις καρκίνο στο µαστό, αν το µαστόγραµµα είναι πολύ πυκνό, αυτό σηµαίνει ότι είναι αυξηµένος ο κίνδυνος εµφάνισής του µέχρι δύο ή και τρεις φορές. Εποµένως, το βασικό µήνυµα είναι ότι πρόκειται για µία δυνητικά σηµαντική ανακάλυψη για τη βιολογία του καρκίνου του µαστού, καθώς δείχνει ότι οι επιγενετικές αλλοιώσεις µπορούν να παίξουν καίριο ρόλο στην καρκινογένεση, αλλά επί του παρόντος δε σηµαίνει τίποτα για τις γυναίκες. Το τεστ δεν υπάρχει για να εφαρµοστεί και κατά την προσωπική µου γνώµη δεν πρόκειται να εφαρµοστεί ποτέ.
ΠΡΟΛΗΨΗ: ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Περνώντας στον τοµέα της πρόληψης του καρκίνου, η παραδοσιακή µεσογειακή διατροφή µπορεί, τελικά, να µας προφυλάξει;
Άλλες έρευνες λένε «ναι», άλλες λένε «όχι». Απλώς, ακόµη κι αν υπάρχει επίδραση, αυτή είναι µικρή. Αν κάποιος ακολουθεί µια αµιγώς µεσογειακή διατροφή, µπορεί να µειώσει τον κίνδυνο για την εµφάνιση καρκίνου, γενικά, περίπου κατά 10%. Θα µου πείτε λίγο είναι; Όχι. Από την άλλη, όµως, µην περιµένει κανείς ότι θα αποκτήσει ανοσία στον καρκίνο.
Συµφωνείτε ότι σε κάποιες περιπτώσεις παράγοντες, όπως η διατροφή, η άσκηση κ.λπ., έχουν υπερεκτιµηθεί;
Η άσκηση κάνει καλό -δεν υπάρχει καµία αµφιβολία γι’ αυτό-, τόσο στον καρκίνο του µαστού όσο και σε άλλες µορφές. Κι εκεί µιλάµε για µείωση του κινδύνου κατά 15% - 20%. Κάποιος, βέβαια, µπορεί να πει ότι, αν τα κάνω όλα -µεσογειακή διατροφή, άσκηση, καταπολέµηση της παχυσαρκίας µετά την εµµηνόπαυση, περιορισµός της κατανάλωσης αλκοόλ-, µπορώ να πετύχω µία ουσιαστική µείωση του κινδύνου του καρκίνου του µαστού.
Και ο παράγοντας τύχη πώς επιδρά;
Ο παράγοντας τύχη είναι τεράστιος. Γιατί ο καρκίνος ξεκινάει από ένα κύτταρο και η καρκινογένεση δηµιουργείται συνήθως στον πολλαπλασιασµό των κυττάρων. Στους δισεκατοµµύρια πολλαπλασιασµούς κυττάρων που γίνονται, ε, κάποιο από αυτά στραβώνει. Άρα καταλαβαίνετε ότι το τι θα συµβεί είναι λαχείο. Η προσωπική µου γνώµη είναι ότι η αιτία της εµφάνισης του καρκίνου δε θα βρεθεί ποτέ για το 30% - 40% των καρκίνων.
Η πλειοψηφία των επιστηµόνων ρίχνει µεγάλο βάρος στην κληρονοµικότητα. Συµφωνείτε;
Τα γονίδια παίζουν οπωσδήποτε ρόλο, όµως κρατήστε και το εξής: όταν ένα γονίδιο προκαλεί καρκίνο, συµβαίνει αυτό που λέµε «φυσική επιλογή», δηλαδή αυτός που έχει τον καρκίνο πολύ συχνά πεθαίνει και τα γονίδια αυτά εξαφανίζονται. Εποµένως, τα γονίδια µε σηµαντική επίδραση έχουν τάση αυτοεξαφάνισης, γιατί πολύ συχνά τα άτοµα πεθαίνουν πριν προλάβουν να αναπαραχθούν. Παρ’ όλα αυτά, γενικώς µπορούµε να πούµε ότι αν κάποιος έχει συγγενή α’ βαθµού µε καρκίνο, η πιθανότητά του να εµφανίσει την ίδια µορφή είναι περίπου διπλάσια.
Σε τι βάθος χρόνου εκτιµάτε ότι µπορεί να υπάρξουν τα επιθυµητά αποτελέσµατα στην έρευνα για τη θεραπεία του καρκίνου;
Ίσως όχι στη δική µου ζωή. Την τελευταία 20ετία έγιναν δραµατικές πρόοδοι στην αντιµετώπιση της στεφανιαίας νόσου και µε παθολογική θεραπεία και µε τις χειρουργικές επεµβάσεις -bypass, αγγειοπλαστική κ.λπ. Για τη θεραπεία του καρκίνου τα βήµατα είναι µικρά. Εγώ νοµίζω ότι η ριζική θεραπεία των καρκίνων δε θα υπάρξει στη δική µου ζωή -στην πιο αισιόδοξη εκτίµησή µου λέω ότι θα ζήσω άλλα 10 χρόνια. Οι σηµερινοί 30άρηδες µπορεί να δουν κάτι περισσότερο.
Πιστεύετε ότι τα βήµατα που έχουν γίνει ως τώρα είναι ανάλογα των χρηµάτων που έχουν δαπανηθεί και της προσπάθειας που έχει γίνει όλα αυτά χρόνια;
Εξαρτάται από το πόσο κανείς αποτιµά την ανθρώπινη ζωή. Όταν εγώ ξεκίνησα τη σταδιοδροµία µου, πριν από 40 χρόνια περίπου, χάναµε τον έναν στους δύο καρκινοπαθείς. Τώρα χάνουµε τον έναν στους τρεις. Έχει γίνει, δηλαδή, µια σηµαντική πρόοδος. Κι αυτό µπορεί να το εκτιµήσει καλύτερα κάποιος που ανήκει σε εκείνους που έχουν σωθεί.
Σε παλιότερη συνέντευξή σας είχατε πει ότι «οι άνθρωποι κατά µέσο όρο θα ζουν µόνο δύο χρόνια περισσότερο, τρία το πολύ, αν θεραπευτεί ο καρκίνος». Πώς το εξηγείτε αυτό;
Αυτό εξηγείται ως εξής: ο ένας στους πέντε πεθαίνει σήµερα από καρκίνο. Συνήθως ο καρκίνος αφορά τις ηλικίες 60 - 65, οπότε αν υπήρχε θεραπεία, από τα 65 κάποιος πιθανώς να ζούσε µέχρι τα 80, δηλαδή 15 ακόµη χρόνια. Επειδή, όµως, η αναλογία είναι 1 στους 5, αν διαιρέσουµε 15 διά 5, βλέπουµε ότι ο καθένας θα ζει κατά µέσο όρο τρία χρόνια περισσότερο. Αν όµως µιλήσουµε για κάποιον ασθενή που εµφανίζει καρκίνο στα 45 ή τα 50 του, η διαφορά είναι δραµατική.
Πόσο συχνά σας εκπλήσσουν τα αποτελέσµατα της επιστηµονικής έρευνας;
Τα πραγµατικά εκπληκτικά ευρήµατα είναι σπάνια. Τα περισσότερα προκύπτουν έπειτα από κάποια διαδικασία. Ωστόσο, τα αποτελέσµατα που φτάνουν στον Τύπο και µας προκαλούν έκπληξη νοµίζω ότι µία φορά στις δέκα είναι πραγµατικά αξιόλογα. Τις υπόλοιπες φορές είναι ψευδείς ελπίδες. Αν ανατρέξετε σε διάφορα δηµοσιεύµατα, θα διαπιστώσετε ότι πάρα πολλές από τις λεγόµενες µεγάλες ανακαλύψεις τελικά δεν οδήγησαν πουθενά.
Πότε ήταν η τελευταία φορά που αισθανθήκατε φόβο απέναντι σε κάποιο εύρηµά σας;
Κάθε εύρηµα προκαλεί έναν φόβο αν το προσωποποιήσεις. Αυτό ονοµάζεται «σύνδροµο του νέου γιατρού» και σηµαίνει ότι κάποιος, έχοντας µάθει όλα τα νοσήµατα, συνεχώς νοµίζει ότι έχει κάτι από αυτά. Τον έχω αντιµετωπίσει πολλές φορές αυτόν τον φόβο. Βέβαια, σήµερα, στα 74 χρόνια µου, έχω µεγαλύτερη εµπειρία και άνεση στη διαχείριση του όποιου ευρήµατος.
Πρόσφατα, η λεγόµενη «νέα γρίπη» προκάλεσε πανικό, αλλά και θανάτους σε όλο τον κόσµο. Θεωρείτε ότι σήµερα υπάρχει πρόσφορο έδαφος για την εµφάνιση µεγάλων επιδηµιών, όπως εκείνες του 19ου αιώνα;
Βεβαίως. Ελπίζω οι επιδηµίες που θα εµφανιστούν να είναι από αυτές τις γρίπες που σκοτώνουν 2 µε 3 στους 1.000 και όχι π.χ. από τη γρίπη των πτηνών που σκοτώνει 1 στους 3. Πρόσφατα, µάλιστα, δύο µεγάλα paper, ένα από την Ολλανδία και ένα από την Αµερική, αναφέρθηκαν στο ότι είναι δυνατό να δηµιουργηθεί ακόµη και στο εργαστήριο τρόπος µετάδοσης της θανατηφόρας γρίπης των πτηνών από άνθρωπο σε άνθρωπο (τώρα δε µεταδίδεται), οπότε καταλαβαίνετε ότι θα υφίσταται πλέον και ο κίνδυνος βιολογικού πολέµου ή τροµοκρατίας. O Τοµ Κίρκγουντ (παγκόσµια αυθεντία στη γήρανση) διαπίστωσε πρόσφατα, έπειτα από έρευνές του, ότι δεν υπάρχει «πρόγραµµα θανάτου» γραµµένο στο DNA µας, ότι αν φροντίζουµε καλά το σώµα µας αυτό θα µπορεί να διατηρηθεί σε καλή κατάσταση για πολλά χρόνια.
Πώς το σχολιάζετε αυτό;
Μπορεί κανείς να τα λέει αυτά και να χαίρονται αυτοί που είναι ζωντανοί. Αυτοί όµως που έφυγαν δεν µπορούν να διαµαρτυρηθούν. ∆ε νοµίζω ότι υπάρχει τέτοια ελπίδα. Ο θάνατος είναι αναπόφευκτος.
Τι είναι τελικά πιο σηµαντικό: η µακροζωία ή η ποιότητα ζωής; Και σε ποιο βαθµό η επιστηµονική έρευνα ασχολείται µε το δεύτερο;
Ασχολείται και µε την ποιότητα ζωής. Μόνο που αν ρωτήσετε έναν άνθρωπο άρρωστο θα σας πει: «Ας ζήσω εγώ και την ποιότητα την παλεύω». Στην Ιατρική, ας αγωνιστούµε κατά προτεραιότητα για να παλέψουµε τον θάνατο κι ας αφήσουµε την ποιότητα ζωής να έρθει δεύτερη.
Πηγη
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου