Η πικρή ιστορία της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης * Παρέμβαση Τσίπρα για να σωθεί η Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης.

Ιούλιος 2014. Ο διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης (ΕΒΖ) Λάμπρος Χαραλάμπους προτείνει το κλείσιμο των δύο ιστορικών εργοστασίων των Σερρών και της Ορεστιάδας, επικαλούμενος μια οικονομοτεχνική μελέτη της εταιρίας συμβούλων Kantor, τα ευρήματα της οποίας ουδέποτε ανακοινώθηκαν στους εργαζομένους, αλλά ούτε στη Βουλή, όταν ζητήθηκαν.

Το κλείσιμο των δύο εργοστασίων αποτέλεσε τη χαριστική βολή για την ΕΒΖ, μια εταιρία που επί πολλές δεκαετίες εξασφάλιζε εισόδημα -σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις- σε περισσότερους από 10 χιλιάδες καλλιεργητές και μέχρι πριν από περίπου οκτώ χρόνια αποτελούσε τη μεγαλύτερη εθνική αγροτική βιομηχανία διαθέτοντας πέντε εργοστάσια στην Ελλάδα και ακόμα δύο στη Σερβία που κάλυπταν τη ζήτηση ζάχαρης στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.
Η ΕΒΖ, μια κατά γενική ομολογία υγιής επιχείρηση, αντιμετώπισε τα πρώτα προβλήματα το 2006, όταν στο πλαίσιο μιας Κοινής Οργάνωσης Αγοράς Ζάχαρης εντάχθηκε σε καθεστώς αναδιάρθρωσης, αποποιούμενη το 50% της εθνικής ποσόστωσης και κλείνοντας, λίγο αργότερα, δύο εργοστάσιά της στη Λάρισα και την Ξάνθη. Ως τότε, η ΕΒΖ διέθετε σύγχρονες εργοστασιακές εγκαταστάσεις, μηδενικά χρέη και κέρδη που άγγιζαν ακόμη και τα 10 εκατομμύρια ευρώ. Παρά τη μέχρι τότε τεράστια παραγωγή, και δεδομένου ότι η ποσόστωση γκρεμίστηκε στους 158 χιλιάδες τόνους από 317 χιλιάδες που ήταν νωρίτερα, η Ελλάδα αναγκάστηκε να προχωρήσει σε εισαγωγή ζάχαρης, ενώ οι πολιτικές των ελληνικών κυβερνήσεων τα επόμενα χρόνια οδήγησαν το 2012 στην πώληση της Αγροτικής Τράπεζας -της μοναδικής αμιγώς δημόσιας τράπεζας της οποίας η ΕΒΖ ήταν θυγατρική- στην Πειραιώς, γεγονός που προκάλεσε την οριστική κατάρρευση της ιστορικής βιομηχανίας. Η ΕΒΖ τέθηκε σε ειδικό καθεστώς, με σκοπό την πώλησή της, ωστόσο και οι τρεις δημόσιοι διαγωνισμοί που ακολούθησαν απέβησαν άγονοι, γεγονός που κάθε άλλο παρά ως τυχαίο ερμηνεύεται από τους γνώστες της κατάστασης.

Πρωτοφανή σκάνδαλα οδηγούν την ΕΒΖ στον γκρεμό
Η διάλυση της ίσως ιστορικότερης ελληνικής βιομηχανίας είναι, όπως καταγγέλλεται στο Hot Doc, αποτέλεσμα διαρκών μεθοδεύσεων και κακοδιαχείρισης που δημιούργησαν υπέρογκα χρέη μέσα σε ελάχιστο διάστημα. Άλλωστε, ο ίδιος ο πρώην αντιπρόεδρος της εταιρίας, Πέτρος Γάτσος, ο οποίος υπήρξε στο παρελθόν στέλεχος της ΑΤΕ, είχε επανειλημμένως ενημερώσει το Διοικητικό Συμβούλιο της βιομηχανίας για τα κακώς κείμενα και τις σκανδαλώδεις συμβάσεις που την οδηγούν στη διάλυση.

Η πικρή ιστορία της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης

Ιούλιος 2014. Ο διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης (ΕΒΖ) Λάμπρος Χαραλάμπους προτείνει το κλείσιμο των δύο ιστορικών εργοστασίων των Σερρών και της Ορεστιάδας, επικαλούμενος μια οικονομοτεχνική μελέτη της εταιρίας συμβούλων Kantor, τα ευρήματα της οποίας ουδέποτε ανακοινώθηκαν στους εργαζομένους, αλλά ούτε στη Βουλή, όταν ζητήθηκαν. Το κλείσιμο των δύο εργοστασίων αποτέλεσε τη χαριστική βολή για την ΕΒΖ, μια εταιρία που επί πολλές δεκαετίες εξασφάλιζε εισόδημα -σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις- σε περισσότερους από 10 χιλιάδες καλλιεργητές και μέχρι πριν από περίπου οκτώ χρόνια αποτελούσε τη μεγαλύτερη εθνική αγροτική βιομηχανία διαθέτοντας πέντε εργοστάσια στην Ελλάδα και ακόμα δύο στη Σερβία που κάλυπταν τη ζήτηση ζάχαρης στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.
Η ΕΒΖ, μια κατά γενική ομολογία υγιής επιχείρηση, αντιμετώπισε τα πρώτα προβλήματα το 2006, όταν στο πλαίσιο μιας Κοινής Οργάνωσης Αγοράς Ζάχαρης εντάχθηκε σε καθεστώς αναδιάρθρωσης, αποποιούμενη το 50% της εθνικής ποσόστωσης και κλείνοντας, λίγο αργότερα, δύο εργοστάσιά της στη Λάρισα και την Ξάνθη. Ως τότε, η ΕΒΖ διέθετε σύγχρονες εργοστασιακές εγκαταστάσεις, μηδενικά χρέη και κέρδη που άγγιζαν ακόμη και τα 10 εκατομμύρια ευρώ. Παρά τη μέχρι τότε τεράστια παραγωγή, και δεδομένου ότι η ποσόστωση γκρεμίστηκε στους 158 χιλιάδες τόνους από 317 χιλιάδες που ήταν νωρίτερα, η Ελλάδα αναγκάστηκε να προχωρήσει σε εισαγωγή ζάχαρης, ενώ οι πολιτικές των ελληνικών κυβερνήσεων τα επόμενα χρόνια οδήγησαν το 2012 στην πώληση της Αγροτικής Τράπεζας -της μοναδικής αμιγώς δημόσιας τράπεζας της οποίας η ΕΒΖ ήταν θυγατρική- στην Πειραιώς, γεγονός που προκάλεσε την οριστική κατάρρευση της ιστορικής βιομηχανίας. Η ΕΒΖ τέθηκε σε ειδικό καθεστώς, με σκοπό την πώλησή της, ωστόσο και οι τρεις δημόσιοι διαγωνισμοί που ακολούθησαν απέβησαν άγονοι, γεγονός που κάθε άλλο παρά ως τυχαίο ερμηνεύεται από τους γνώστες της κατάστασης.

i pikri istoria tis ellinikis viomixanias zaxaris

Πρωτοφανή σκάνδαλα οδηγούν την ΕΒΖ στον γκρεμό

Η διάλυση της ίσως ιστορικότερης ελληνικής βιομηχανίας είναι, όπως καταγγέλλεται στο Hot Doc, αποτέλεσμα διαρκών μεθοδεύσεων και κακοδιαχείρισης που δημιούργησαν υπέρογκα χρέη μέσα σε ελάχιστο διάστημα. Άλλωστε, ο ίδιος ο πρώην αντιπρόεδρος της εταιρίας, Πέτρος Γάτσος, ο οποίος υπήρξε στο παρελθόν στέλεχος της ΑΤΕ, είχε επανειλημμένως ενημερώσει το Διοικητικό Συμβούλιο της βιομηχανίας για τα κακώς κείμενα και τις σκανδαλώδεις συμβάσεις που την οδηγούν στη διάλυση.

i pikri istoria tis ellinikis viomixanias zaxaris2

Σε χειρόγραφη επιστολή του με ημερομηνία 16 Φεβρουαρίου 2011 προς τον πρώην πρόεδρο Χρυσόστομο Γερούκη και τον Διευθύνοντα Σύμβουλο Λάμπρο Χαραλάμπους, ο κ. Γάτσος γράφει: «Με αφορμή την πρόσφατη παραίτησή μου από το Δ.Σ. της ΕΒΖ και τις εκ μέρους σας συκοφαντικές δηλώσεις για πολλοστή φορά προς το πρόσωπό μου […] σας δηλώνω ότι: η δήλωσή σας ενώπιον των μελών του Δ.Σ., ότι η παραίτηση μου σχετίζεται με εμπλοκή μου σε κάποια συγκεκριμένη προμήθεια, όχι μόνο είναι αναληθής, αλλά με οργή και αγανάκτηση διαπίστωσα πλέον ότι το άντρο διαφθοράς και της διαπλοκής που είναι εγκατεστημένο και βασιλεύει στην ΕΒΖ προσπαθεί να σπιλώσει πρόσωπα που αντιστέκονταν στις άνομες ενέργειές του. Συνειδητά στην υποβολή της παραίτησής μου δηλώνω ότι με αυτήν επιτέλους η πολύπαθη ΕΒΖ θα ηρεμήσει τονίζοντας ότι οι υπαίτιοι για τη σημερινή κατάντια της και για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει, θα λογοδοτήσουν».

i pikri istoria tis ellinikis viomixanias zaxaris3

«Η προγενέστερη εμπειρία μου στα Δ.Σ. της ΕΒΖ» συνεχίζει ο Πέτρος Γάτσος, «μου έδινε τη δυνατότητα να εντοπίζω όλες τις παρατυπίες και τις παραλείψεις που λάμβαναν χώρα στα πλαίσια της διαχείρισης της βιομηχανίας. Όλες αυτές τις παραλείψεις τις ανέσυρα και τις παρέδωσα στον κ. Χαραλάμπους και στον κ. Καλογερόπουλο (πρώην πρόεδρο), και των θεμάτων που προέκυψαν επιλήφθηκε η επιθεώρηση της ΑΤΕ». Στην ίδια επιστολή αναφέρονται συγκεκριμένες συμβάσεις οι οποίες χαρακτηρίζονται από τον κ. Γάτσο «επαίσχυντες», ενώ μεταξύ άλλων καταγγέλλεται ότι δύο εταιρίες, η ΓΑΙΑ ΑΕΒΕ και η ΒΕΛΠΑΖ ΑΕ, λάμβαναν «δωρεάν» τεράστιες ποσότητες ζάχαρης, με αποτέλεσμα οι οφειλές τους προς την ΕΒΖ να ανέρχονται σε πολλά εκατομμύρια ευρώ.

Πιστώσεις πολλών εκατομμυρίων σε διάστημα ενός έτους

Η πολιτική της διοίκησης της ΕΒΖ απέναντι στις δύο εταιρίες τις οποίες προμήθευε εγείρει πράγματι εύλογες απορίες. Τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Hot Doc αποτυπώνουν με τον πλέον ανάγλυφο τρόπο τη σπατάλη που συντελείται στη βιομηχανία τα τελευταία χρόνια. Όπως φαίνεται στην αναλυτική καρτέλα κίνησης λογαριασμού της ΕΒΖ με τον πελάτη ΓΑΙΑ ΑΕΒΕ, από τον Ιούλιο του 2011 έως το τέλος Ιουνίου 2012, προέκυψε χρέος 38,5 εκατ. ευρώ, το οποίο σήμερα, που σημειωτέον έχει σταματήσει επίσημα η συνεργασία των δύο εταιριών, σύμφωνα με πληροφορίες μας έχει μειωθεί στα 33 με 34 εκατομμύρια. Για το ίδιο διάστημα, το χρέος της εταιρίας ΒΕΛΠΑΖ άγγιζε το ποσό των 11,1 εκατ. ευρώ. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι πολλές από τις επιταγές που κόβονταν για λογαριασμό της ΕΒΖ επιστρέφονταν στη ΓΑΙΑ ή τη ΒΕΛΠΑΖ, οι οποίες εμφανίζονται είτε να πλήρωναν κάποιο ποσό ως έναντι υπογράφοντας νέα επιταγή με την υπολειπόμενη οφειλή, είτε να εξέδιδαν νέες επιταγές με νέα ημερομηνία.
Αυτός ο φαύλος κύκλος εκτόξευσε τα χρέη των δύο εταιριών προς την ΕΒΖ, η οποία στις σχετικές συμβάσεις που είχε υπογράψει προέβλεπε μεν πιστώσεις, πολύ λιγότερων όμως εκατομμυρίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη σύμβαση, η οποία όπως πληροφορούμαστε δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα, που η ΕΒΖ έχει υπογράψει με τη ΓΑΙΑ την άνοιξη του 2009, και στην οποία περιγράφονται αναλυτικά τόσο οι τόνοι ζάχαρης που θα πωλούνται όσο και το κόστος τους, τίθεται ως ανώτατο πιστωτικό όριο το ποσό των 7 εκατ. ευρώ, το οποίο αυξάνεται στα 10 εκατομμύρια, με επέκταση της σύμβασης που εισηγείται προσωπικά ο πρόσφατα παραιτηθείς από τη θέση του εμπορικού διευθυντή, Ηλίας Βαφείδης. Το ποσό αυτό όπως προκύπτει από τις αναλυτικές καρτέλες κίνησης που αποκαλύπτει το Hot Doc έχει ξεπεραστεί κατά πολλά εκατομμύρια. Όπως κατά πολλά εκατομμύρια έχει ξεπεραστεί και το ποσό πίστωσης της εταιρίας ΒΕΛΠΑΖ το οποίο για το διάστημα Ιουλίου 2011 – Ιουνίου 2012 είχε προσδιοριστεί στα 6 εκατομμύρια.

Βαρύτατες καταγγελίες στη διάθεση των αρχών

Στις τρεις επιστολές που έχει αποστείλει στη διοίκηση της ΕΒΖ, ο Πέτρος Γάτσος καταγγέλλει, εκτός των συμβάσεων με τη ΓΑΙΑ και τη ΒΕΛΠΑΖ, περιστατικά τα οποία ενδεχομένως να οδηγήσουν τις εισαγγελικές αρχές στην επίλυση του σκανδάλου της ΕΒΖ. Αναφέρει συγκεκριμένα ότι ενώ είχε δοθεί εντολή να μην πωληθεί για δύο ημέρες καμιά ποσότητα ζάχαρης προκειμένου να ελεγχθούν τα αποθέματα και τα υπόλοιπα των πελατών πωλήθηκαν 7 χιλιάδες τόνοι στη ΓΑΙΑ με αποτέλεσμα το πιστωτικό υπόλοιπο της εταιρίας προς τη βιομηχανία να εκτιναχθεί στα 24 εκατομμύρια ευρώ και μάλιστα ανασφάλιστα. Κάνει επίσης λόγο για σύμβαση της ΕΒΖ με την Coca Cola, η οποία αγόραζε ζάχαρη στην τιμή των 545 ευρώ ανά τόνο, ενώ η πραγματική τιμή της είχε ξεπεράσει τα 640 ευρώ, ενώ επισημαίνει ότι υπεγράφη σύμβαση με εταιρία την οποία κατονομάζει η οποία παρουσιάστηκε από τη διοίκηση της ΕΒΖ ως επίτευγμα παρότι δεν πραγματοποιήθηκε διεθνής διαγωνισμός ούτε πραγματοποιήθηκαν συζητήσεις με άλλες δύο εταιρίες που είχαν αποστείλει σχετικές προσκλήσεις.
«Το πιο λυπηρό», αναφέρεται σε μια από τις χειρόγραφες επιστολές, «είναι ότι μόλις αγγίξαμε τις ατασθαλίες που έχουν κάνει άτομα που υπηρέτησαν στη Σερβία και τα στείλαμε στη Δικαιοσύνη, αντί να σας έχουμε αρωγούς σε αυτή την προσπάθεια να γίνει έλεγχος στη διαχείριση και επιτέλους να ανοίξουν οι λογαριασμοί όλων των μελών του Δ.Σ. καθώς και των υπηρεσιακών παραγόντων που υπηρέτησαν εκεί, αναβαθμίσατε έναν από αυτούς για τις επισφάλειες που δημιούργησε και εμάς μας αποπέμψατε».

Οι σκανδαλώδεις δανειακές συμβάσεις με την ΑΤΕ

Πέραν των εσωτερικών σκανδάλων που φαίνεται πώς βύθιζαν την ΕΒΖ στον βούρκο των ελλειμμάτων, μείζον θέμα ανακύπτει και από τις δανειοδοτήσεις που λάμβανε από την Αγροτική Τράπεζα, της οποίας ήταν θυγατρική, αλλά και από τις απαιτήσεις που έχει σήμερα η Τράπεζα Πειραιώς, η οποία εξαγόρασε την ΑΤΕ πριν από δύο χρόνια, έναντι πινακίου φακής. Σε ενημερωτικό σημείωμα με ημερομηνία 17 Οκτωβρίου 2013 φαίνεται πως τα βραχυπρόθεσμα δάνεια της ΕΒΖ μέχρι τις 30 Ιουνίου του περασμένου χρόνου ανέρχονταν στο ποσό των 127 εκατ. ευρώ, το οποίο είχε μειωθεί στα 118,7 εκατ. μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου του 2013, ενώ το λεγόμενο πιστοδοτικό όριο μειώθηκε από την Πειραιώς στα 135 εκατ. ευρώ, από τα 150 εκατ. που είχε χορηγήσει η ΑΤΕ. Επιπλέον, αν και θυγατρική της ΑΤΕ, η ΕΒΖ υποχρεωνόταν επί χρόνια να δανείζεται με ληστρικά επιτόκια που κυμαίνονταν από 9,5% το 2013, μέχρι 10% το 2012 και 12,45% το 2011.

Σήμερα η Τράπεζα Πειραιώς, που έχει αναλάβει και διεκδικεί τα χρέη της ΕΒΖ προς την ΑΤΕ τα οποία ήταν κατά περίπου 40 εκατ. ευρώ περισσότερα από τα χρήματα που κατέβαλε για την εξαγορά, επιδιώκει την πώληση της εταιρίας. Παράλληλα έχουν υποθηκευθεί και ενεχυριαστεί για λογαριασμό της περιουσιακά στοιχεία της ΕΒΖ συνολικού ύψους 122,3 εκατ. ευρώ. Ανάμεσα σε αυτά συμπεριλαμβάνονται και μετοχές των δύο εργοστασίων στη Σερβία, η συνολική αξία των οποίων έχει αποτιμηθεί σε 160-190 εκατ. ευρώ, τα οποία δεν ανήκαν ποτέ στην Αγροτική Τράπεζα, αλλά αποτελούσαν περιουσία της ίδιας της ΕΒΖ.

i pikri istoria tis ellinikis viomixanias zaxaris5

Ανάμεσα στα υπόλοιπα υποθηκευμένα στοιχεία είναι τα βιομηχανικά ακίνητα της εταιρίας τα οποία κοστολογούνται στα 52 εκατ. ευρώ, τα αστικά ακίνητα με αξία 9,3 εκατ. ευρώ, τα ακίνητα στις οδούς Μητροπόλεως, Σκουφά και Σίνδου στη Θεσσαλονίκη, αξίας 4,1 εκατ. ευρώ, ενώ ενεχυριασμένες είναι εκτός των μετοχών των εργοστασίων στη Σερβία, η αξία των οποίων ξεπερνά τα 39 εκατ. και επιταγές σε εγγύηση αλλά και μεταχρονολογημένες.

Η Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1960 και λειτούργησε το πρώτο εργοστάσιο της έναν χρόνο μετά στη Λάρισα. Ακολούθησε η ίδρυση του εργοστασίου στο Πλατύ Ημαθίας -το μοναδικό που λειτουργεί έως και σήμερα- το 1962 και το 1963 στις Σέρρες. To 1972 λειτούργησε το τέταρτο εργοστάσιο στην Ξάνθη και το 1975 το πέμπτο εργοστάσιο στην Oρεστιάδα με δυναμικότητα 3.000 τόνων τεύτλων το 24ωρο το καθένα.

Πολλά χρόνια μετά, το 2002, η ΕΒΖ αγοράζει το ζαχαρουργείο του Zabalj στη Σερβία, και στις αρχές του 2003 ολοκληρώνει την αγορά και δεύτερου ζαχαρουργείου στην πόλη Crvenka επίσης στη Σερβία. Επεκτείνει έτσι τις δραστηριότητές σε ολόκληρα τα Βαλκάνια και φτάνει το 2005 να έχει κέρδη 10 εκατ. ευρώ. Τα δύο εργοστάσια της Σερβίας με δυναμικότητα εκχύλισης περισσότερων των 10 χιλιάδων τόνων συνολικά είναι αυτά των οποίων οι μετοχές έχουν ενεχυριαστεί στην Τράπεζα Πειραιώς, παρότι δεν ανήκαν στην ιδιοκτησία της ΑΤΕ, αλλά αποκλειστικά στην ΕΒΖ. Η Βιομηχανία Ζάχαρης που σήμερα απαξιώνεται και διαλύεται χωρίς καν να μπορεί να πωληθεί, απασχολούσε μέχρι το 2006 περισσότερους από 1.300 εργαζόμενους, ενώ στην Ορεστιάδα, μια μικρή πόλη 25 χιλιάδων κατοίκων, ζούσαν από αυτή τουλάχιστον 700 οικογένειες. Την ίδια στιγμή οι εποχικοί υπάλληλοι ήταν περισσότεροι από 3 χιλιάδες, και μαζί με τους καλλιεργητές ο αριθμός τους υπερέβαινε τις 10 χιλιάδες.