Δόξα: Λίμνη στα... σύννεφα

Με αφετηρία την ακτογραμμή του Κορινθιακού Κόλπου η πορεία χαράζεται ανάμεσα σε βουνοκορφές, χαράδρες, γραφικά χωριά και έλατα. Οι συνεχείς στροφές μάς ανεβάζουν στα? σύννεφα και μας προσγειώνουν στη φθινοπωρινή αγκαλιά της κοιλάδας του Φενεού.

Σαν σταθείς στον αυχένα της Καστανιάς και δεις το υψίπεδο του..
Φενεού να απλώνεται κάτω από το πόδια σου, αγκαλιασμένο από τα ψηλά βουνά της Βόρειας Πελοποννήσου, σίγουρα θα εντυπωσιαστείς. Βέβαια, η μικρή λίμνη της Δόξας δεν φαίνεται από αυτό το σημείο. Ομως αυτή είναι μια ακόμη έκπληξη, από αυτές που ξέρει καλά να κρύβει τούτος ο πανάρχαιος τόπος. Στη συνέχεια σε περιμένουν μια αλυσίδα από χωριά διάσπαρτα σε όλο το οροπέδιο, δασωμένοι λόφοι και άφθονα αυλάκια με νερό που αποστραγγίζουν το οροπέδιο. Το τοπίο είναι πανέμορφο, γίνεται όμως ακόμη πιο ενδιαφέρον μόλις η μικρή τεχνητή λίμνη της Δόξας σου αποκαλύψει τη γαλάζια παρουσία της.

Οι πρώτες οικιστικοί πυρήνες σε αυτό τον ορεινό τόπο δημιουργήθηκαν κατά πάσα πιθανότητα από τους Πελασγούς κάπου εκεί στο 3000 π.Χ. Γύρω στο 1100 π.Χ. οι Αχαιοί ίδρυσαν την πόλη της Φενεού, που αναφέρεται και στα ομηρικά έπη. Η αρχαία Φενεός πρέπει να άκμασε ιδιαίτερα στους Κλασικούς και Ελληνιστικούς χρόνους, όμως την κατέστρεψαν και τη λεηλάτησαν οι Ρωμαίοι. Οταν επισκέφθηκε ο Παυσανίας την περιοχή, αυτή ήδη είχε πέσει σε μαρασμό. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας το ιστορικό ενδιαφέρον επικεντρώνεται κυρίως γύρω από το μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου του Φονιά (πιθανόν παραφθορά της λέξης Φενεός), όπου λειτουργούσε "κρυφό σχολειό". Αργότερα χωρίς τον ζυγό των Τούρκων, οι κάτοικοι του Φενεού άρχισαν μετά το 1833 ν' αναπτύσσουν τα χωριά τους με γοργούς ρυθμούς.

Τότε κτίστηκαν τα περισσότερα πέτρινα αρχοντικά και οι εκκλησίες. Δυστυχώς από τα μέσα του 20ού αιώνα η μαζική μετανάστευση δημιούργησε ανεπανόρθωτα κενά στον πληθυσμό των ορεινών κοινοτήτων και βαθμηδόν επήλθε ο μαρασμός. Τα χωριά Γκούρα, Μοσιά, Φενεός, Στενό, Καλύβια, αν κι έχουν δεχτεί πολλές σύγχρονες παρεμβάσεις διατηρούν ακόμη αρκετά στοιχεία από την αρχιτεκτονική τους κληρονομιά.

Μέχρι το 1829 στο σημείο όπου σήμερα βλέπουμε την πεδιάδα, υπήρχε μια αρκετά μεγάλη αλλά ρηχή λίμνη. Λίγο αργότερα καθαρίστηκαν οι καταβόθρες και η λίμνη στο μεγαλύτερο μέρος της αποστραγγίστηκε. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ένα φράγμα που ανυψώθηκε στην κοίτη του ποταμού Δόξα (στο βορειοδυτικό άκρο της λεκάνης) δημιούργησε μια καινούργια υδάτινη επιφάνεια, τη τεχνητή λίμνη Δόξας που σε κερδίζει από την πρώτη στιγμή με το λιλιπούτειο της μέγεθος και τα γαλάζια νερά της.

Φενεός, η εντυπωσιακή πετρόχτιστη εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα. Αριστερά: Μονή Αγ. Γεωργίου

Ολόγυρα απλώνεται ένας κόσμος τραχύς, ορεινός με άφθονους δασικούς δρόμους που οδηγούν στα μεγάλα υψόμετρα της Ζήρειας και του Χελμού.

Με τα πρώτα χιόνια να έχουν πασπαλίσει τις ακρώρειες και τα υπέροχα φλογερά χρώματα του φθινοπώρου να κυριαρχούν στα εκτεταμένα δάση πλατύφυλλων, το σκηνικό στις γύρω κοιλάδες και στα υψώματα γίνεται ονειρικό και αξίζει πραγματικά να το απολαύσετε.

Εκδρομές και αξιοθέατα
Στυμφαλία - Καστανιά

Το μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου, θα το βρείτε σε ύψος 950 μέτρων κρυμμένο στο δάσος

Αν ανηφορίσετε για τον Φενεό από το Κιάτο αναγκαστικά θα περάσετε από τη Στυμφαλία. Η έντονα ορεινή πορεία αν και έχει αρκετές στροφές, σίγουρα δεν θα σας αφήσει αδιάφορους καθώς αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον μετά το χωριό Καλλιανοί, όταν η μυθική λίμνη αναδύεται από το τοπίο. Στη συνεχεία έρχεται η ελατοσκέπαστη Καστανιά (51 χλμ. από Κιάτο). Πάνω από το χωριό, σε κατάφυτο διάσελο σε υψόμετρο 1200 μέτρων, ξανοίγεται το πανόραμα του υψιπέδου του Φενεού. Από εδώ θα κατηφορίσετε με άφθονες στροφές για Μοσιά, Γκούρα και τα υπόλοιπα χωριά.

Ο γύρος της Δόξας
Από το χωριό Αρχαία Φενεός θα κατευθυνθείτε προς τις όχθες της λίμνης Δόξα. Περιμετρικά υπάρχει δρόμος που πρόσφατα ασφαλτοστρώθηκε. Ετσι θα χρειαστεί να καλύψετε περίπου 10 χλμ. για να πραγματοποιήσετε τον γύρο. Το ενδιαφέρον των επισκεπτών εστιάζεται κυρίως στο Παλιομονάστηρο, το εκκλησάκι που βρίσκεται πάνω σε τεχνητή νησίδα. Λίγο ψηλότερα στις κατάφυτες πλαγιές δεσπόζει το επιβλητικό μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου, σκαρφαλωμένο σε ύψος 950 μέτρων.

Το κεφαλοχώρι Γκούρα, από πάνω δεσπόζουν οι κορφές της Ζήρειας

Aρχικά το μοναστήρι Γεωργίου βρισκόταν σε διαφορετική θέση από αυτή που είναι σήμερα, κοντά στην τοποθεσία Παλιομονάστηρο. Εγκαταλείφθηκε μετά από συνεχείς καταστροφές που προκαλούσαν οι πλημμύρες, ενώ το 1693 ξανακτίστηκε στη θέση που είναι σήμερα. Παρά τη μεγάλη καταστροφή που υπέστη το 1740 από μεγάλη πυρκαγιά, δεκατέσσερα χρόνια αργότερα ανακαινίσθηκε και αγιογραφήθηκε ξανά από Ιωαννίτες αγιογράφους.

Δερβένι - Γκούρα

Πανόραμα του οροπεδίου του Φενεού από τον αυχένα της Καστανιάς

Αν διαλέξετε τη διαδρομή που οδηγεί από το Δερβένι (145 χλμ. από Αθήνα) προς τα χωριά του Φενεού, σίγουρα επιβάλλεται μια στάση στην Εβροστίνα (13 χλμ. από Δερβένι) που έχει χαρακτηριστεί "το μπαλκόνι του Κορινθιακού". Ο οικισμός βρίσκεται σε ύψος 800 μέτρων και προσφέρει ανεπανάληπτη θέα προς τον Κορινθιακό και τα απέναντι βουνά της Ρούμελης. Στην έξοδό του δεσπόζει εντυπωσιακός, ο πολύτρουλος ναός του Αγ. Γεωργίου - κτίσμα του 1811. Από Εβροστίνα συνεχίζουμε για τον αυχένα του Σαραντάπηχου και αρχίζουμε να κατηφορίζουμε παράλληλα με την κοίτη του Όλβιου ποταμού για Ταρσό, Στενό και Γκούρα. Από το χωριό Κάτω Ταρσός θ' ακολουθήσετε την ταμπέλα για Παναγιά του Βράχου.

Ο δρόμος είναι στενός όμως αξίζει τον κόπο. Το θέαμα του συμπαγούς κάθετου βράχου που ορθώνεται σαν θεόρατο τείχος στη μέση του δάσους είναι επιβλητικό. Εκεί σε μία βαθιά ρωγμή της πέτρας βρίσκεται φωλιασμένο το απέριττο ξωκλήσι, το οποίο δυστυχώς κακοποιούν αισθητικά οι τσιμεντένιες παρεμβάσεις. Στο χωριό Γκούρα σώζονται μερικά από τα μεγάλα πέτρινα σπίτια του 19ου αιώνα, όπως του Οικονόμου, του Σαρλή, του Μούρτη στην πάνω γειτονιά, του Ρομπόκου και του Καπέλλου ?που έγινε ξενώνας? αλλά και αρκετές αγροικίες. Η ζωή στην Γκούρα επικεντρώνεται γύρω από την πλατεία με τους καφενέδες και τη μικρή αγορά με τα τοπικά προϊόντα. Στο κέντρο της δεσπόζει η εκκλησία των Ταξιαρχών (19ου αι).

Διαμονή

Γκούρα

• "Ακροθέα" (27470 51471, www.akrothea.gr ) με απίστευτη θέα.
• "Σεμέλη" (27470 51319, 51195, www.hotelsemeli.gr ).
• "Αρχοντικό Πρεδάρη" (27470 51280, www.arhontiko-predari.gr ).
• "Όλβιος" (27470 51079, 51435, www.olvioshotel.gr)
• "Καλλιστώ" (27470 51080)
• Σιαμερίσματα "Μανίκας" (27470 51358)
• "Γκούρα" (27470 51343, 27470 51355)

Αρχαία Φενεός: "Ο μίτος της Αριάδνης" (27470 41254, www.mitosariadnis.gr )

Πλάι στο περίτεχνο χρυσοσκάλιστο τέμπλο δεσπόζει η εικόνα του καβαλάρη άγιου

Πανόραμα

• "Ξενώνας Αλεξίου" (27420 26200, www.alexiouhotel.gr )
• Συγκρότημα κατοικιών "Η Φενεάτις" (27470 41456, www.feneatis.gr )

Μεσινό: "Εν Φενεώ" (27470 414444, www.enfeneo.gr)

Στενό: Στο δρόμο για Φενεό "Τα λημέρια του Πάνα" (27430 91115, www.limeriapana.gr)

Εβροστίνα: Παραδοσιακός ξενώνας "Εβροστίνη" (27430 32122, www.evrostini.com).

Φαγητό
Στα Καλύβια Φενεού λειτουργεί η καλή παραδοσιακή ταβέρνα-εστιατόριο "Καπρίς" (27470 41314).

Στην πλατεία της Γκούρας μπορείτε να φάτε στο κουτούκι "Κληματαριά" (27470 51352), στο "Κάτι καλύτερο" (27470 51260) και στο Παραδοσιακό Μεζεδοπωλείο (27470 51200).

Στο Μεσινό υπάρχουν οι καλές ταβέρνες "Το χωριάτικο" και "Τα τρίκρηνα" (27470 41033).

Ερχόμενοι από Δερβένι θα σταματήσετε για φαγητό στην Εβροστίνα, στη χασαποταβέρνα "Κοραής" (27430 31786).

Fast Info

Μουσεία: Στο χωριό Αρχαία Φενεός (Καλύβια) θα επισκεφτείτε το μικρό, μα ενδιαφέρον Αρχαιολογικό Μουσείο. Επίσης στη Φενεό (Συβίστα) θα πάτε στο Λαογραφικό Μουσείο και στον νερόμυλο του Δημάκου.

Ο άθλος του Ηρακλή: Οι προσπάθειες για την αποστράγγιση των νερών στην κοιλάδα του Φενεού, σύμφωνα με τον Παυσανία ξεκίνησαν από τον Ηρακλή. Ο μυθικός ήρωας κατασκεύασε βάραθρα και άλλαξε την κοίτη του Ολβιου ποταμού πετυχαίνοντας να αποξηράνει την λίμνη που σχηματιζόταν εκεί. Με την πάροδο του χρόνου τα βάραθρα έφραξαν για να τα ανοίξουν πια οι σύγχρονοι μηχανικοί τον 19ο αιώνα.

Ζερμαίν Αλεξάκη
Φωτογραφίες: www.viewsofgreece.gr

ΠΗΓΗ