ΕΡΙΚ ΟΛΙΝ ΡΑΙΤ «Οι πολίτες μπορούμε ενωμένοι να πετύχουμε πολλά»

O διακεκριμένος Αμερικανός ακαδημαϊκός και καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μάντισον μιλά για την πολιτική κατάσταση στις ΗΠΑ, καθώς και για την εμπειρία από τη συμμετοχή του στην εξέγερση του Ουισκόνσιν..

Παιδί της ανατρεπτικής δεκαετίας του 1960, ο ακαδημαϊκός Ερικ Ολιν Ράιτ εξακολουθεί, παρά τα 65 χρόνια του, να μάχεται για έναν καλύτερο κόσμο. Ο Ερικ Ολιν Ράιτ βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα προκειμένου να καταθέσει την εμπειρία του από τη συμμετοχή στην «εξέγερση του Ουισκόνσιν», μια εξέγερση η οποία, για πολλούς, σηματοδότησε την ανάσταση του εργατικού κινήματος στις ΗΠΑ και προετοίμασε το έδαφος για την έλευση κινημάτων όπως το «Καταλάβετε τη Γουόλ Στριτ».

Από τις 14 του περασμένου Φεβρουαρίου και για 17 ημέρες, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι -κυρίως εργαζόμενοι στον δημόσιο τομέα αλλά όχι μόνο- διαδήλωναν καθημερινά στην πρωτεύουσα Μάντισον της πολιτείας του Ουισκόνσιν, αψηφώντας τις πολικές θερμοκρασίες, ενάντια σε νομοσχέδιο με το οποίο ο Ρεπουμπλικάνος κυβερνήτης προσπαθούσε επί της ουσίας να καταστρέψει τα συνδικάτα.

Ποια είναι η κοινωνική και πολιτική κατάσταση σήμερα στις ΗΠΑ;

Δύο στοιχεία χαρακτηρίζουν την πολιτική κατάσταση. Πρώτον, υπάρχει μια πόλωση ανάμεσα στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, μέσα στο οποίο πλέον η άκρα Δεξιά έχει αποκτήσει ρόλο ρυθμιστή, και στο Δημοκρατικό Κόμμα, το οποίο στα κοινωνικά θέματα παρουσιάζεται ως μετριοπαθής προοδευτική παράταξη και στα οικονομικά θέματα ως μετριοπαθής συντηρητική παράταξη.

Οι Ρεπουμπλικάνοι στο Κογκρέσο έχουν επανειλημμένως μπλοκάρει τους διορισμούς προσώπων που προωθεί ο Ομπάμα σε κυβερνητικά και δικαστικά πόστα, και έχουν αρνηθεί να εγκρίνουν όποια μέτρα του προϋπολογισμού περιλαμβάνουν αυξήσεις στη φορολογία ή οδηγούν σε αύξηση του ελλείμματος. Το αποτέλεσμα είναι πως το Κογκρέσο βρίσκεται σε κατάσταση παράλυσης.

Μέσα στο Δημοκρατικό Κόμμα, υπάρχει μια προοδευτική πτέρυγα η οποία αντιτίθεται στη δεξιά επίθεση, αλλά ο πυρήνας της δημοκρατικής παράταξης έχει αποδεχθεί τη βασική θέση των Ρεπουμπλικάνων: δηλαδή πως είναι επιτακτική ανάγκη να μειωθούν γρήγορα τα ελλείμματα του προϋπολογισμού και πως για να γίνει αυτό απαιτούνται μεγάλες περικοπές στις δαπάνες.

Το δεύτερο σημαντικό χαρακτηριστικό της παρούσας κατάστασης είναι ο πολύ μεγάλος βαθμός καχυποψίας και θυμού που υπάρχει στις τάξεις του λαού για το πολιτικό σύστημα. Οι δημοσκοπήσεις μιλούν για τα χαμηλότερα ποσοστά «εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση» που έχουν καταγραφεί ποτέ στις ΗΠΑ.

Η ανεργία παραμένει σε πολύ υψηλό επίπεδο με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι, ακόμη και εκείνοι που έχουν δουλειά, να νιώθουν άγχος για το μέλλον. Αυτό το αίσθημα δυσαρέσκειας εκφράζεται με δύο βασικούς τρόπους: από το μία με το Κίνημα του Τσαγιού (το οποίο στηρίζεται οικονομικά από μεγάλες επιχειρήσεις και πλουσίους) και από την άλλη, με το περισσότερο αυθόρμητο κίνημα «Καταλάβετε την Ουόλ Στριτ».

Είναι τα νέα κινήματα σε θέση να αλλάξουν το αμερικανικό πολιτικό τοπίο και προς ποια κατεύθυνση;

Ηδη, υπάρχουν ενδείξεις πως τα προοδευτικά κινήματα έχουν αντίκτυπο. Στην πολιτεία του Οχάιο, όπου είναι δυνατό να ανατραπούν οι νόμοι μέσω δημοψηφίσματος, ένα νομοσχέδιο το οποίο ουσιαστικά θα κατέστρεφε τα συνδικάτα του δημοσίου τομέα ανετράπη με αυτόν τον τρόπο.

Στο Ουισκόνσιν, τρεις Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές έχασαν τις θέσεις τους και αντικαταστάθηκαν από Δημοκρατικούς, ενώ είναι πολύ πιθανό την ίδια τύχη να έχει και ο Ρεπουμπλικάνος κυβερνήτης της πολιτείας στις αρχές του 2012.

Μπορείτε να μας περιγράψετε τι ακριβώς έγινε στο Ουισκόνσιν τον περασμένο Φεβρουάριο-Μάρτιο;

Στις εκλογές του Νοεμβρίου του 2010, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα κέρδισε την πλειοψηφία και στα δύο σώματα (βουλή και γερουσία). Ο Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος Σκοτ Ουόκερ κατέβηκε στις εκλογές με την υποστήριξη του Κινήματος του Τσαγιού και με μια συντηρητική πλατφόρμα, αλλά η νίκη του είχε λιγότερο να κάνει με την υποστήριξη στο πρόσωπό του και περισσότερο με τη δυσαρέσκεια για την κατάσταση της οικονομίας.

Οταν ο Ουόκερ ορκίστηκε τον Ιανουάριο του 2011, ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε ήταν να περάσει μια σειρά από φοροαπαλλαγές για τις επιχειρήσεις (ύψους 140 εκατ. δολαρίων). Αυτές οι φοροαπαλλαγές οδήγησαν αμέσως σε «κρίση», καθώς οι πολιτείες των ΗΠΑ οφείλουν να παρουσιάζουν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς.

Ο Ουόκερ ήρθε στη συνέχεια και παρουσίασε ένα «νομοσχέδιο επιδιόρθωσης του προϋπολογισμού» το οποίο περιλάμβανε, πέρα από περικοπές, και μια σειρά από διατάξεις προορισμένες να καταστρέψουν τα συνδικάτα του δημοσίου τομέα. Ο Ουόκερ υπερασπίστηκε τις κινήσεις του λέγοντας πως ο «περιορισμός» των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων ήταν απαραίτητος προκειμένου η κυβέρνηση να αποκτήσει «ευελιξία» στην αντιμετώπιση των δημοσιονομικών προβλημάτων.

Αξίζει να σημειωθεί πως εξαιτίας της υποχώρησης του συνδικαλισμού στον ιδιωτικό τομέα (πλέον σε συνδικάτα ανήκει μόλις το 10% των ιδιωτικών υπαλλήλων), τα συνδικάτα του δημοσίου τομέα έχουν γίνει η καρδιά του εργατικού κινήματος στις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του νομοσχεδίου του Ουόκερ (από το οποίο είχαν εξαιρεθεί οι αστυνομικοί και οι πυροσβέστες), τα συνδικάτα (στα οποία είναι εγγεγραμμένο το 30% των δημοσίων υπαλλήλων) δεν θα είχαν το δικαίωμα να διαπραγματευθούν για κανένα ζήτημα πέρα από το ύψος του μισθού, αλλά ακόμη και εκεί, το καλύτερο που θα τους επιτρεπόταν να ζητήσουν είναι αυξήσεις στα όρια του πληθωρισμού.

Ποιες ήταν οι αντιδράσεις των πολιτών στο νομοσχέδιο Ουόκερ;

Το εν λόγω νομοσχέδιο προκάλεσε διαδηλώσεις οι οποίες οδήγησαν σε κατάληψη του Καπιτωλίου. Την ημέρα υπήρχαν μέσα στο Καπιτώλιο 4.000 με 5.000 άνθρωποι και το βράδυ κοιμόντουσαν εκεί γύρω στους 1.000, ενώ καθημερινά πραγματοποιούνταν απέξω διαδηλώσεις 15.000 έως και 100.000 ανθρώπων (κι όλα αυτά με θερμοκρασίες -15 βαθμών Κελσίου).

Εν τω μεταξύ, 14 Δημοκρατικοί γερουσιαστές κατέφυγαν στην πολιτεία του Ιλινόι προκειμένου να μπλοκάρουν (με την απουσία τους) την ψήφιση του νομοσχεδίου. Ολα αυτά συνεχίστηκαν για 17 ημέρες. Τελικώς, ο νόμος ψηφίστηκε, αλλά έκτοτε έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία προτάσεων μομφής ενάντια σε γερουσιαστές και στον κυβερνήτη.

Ηδη τρεις Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές έχουν χάσει τις θέσεις τους (στο πλαίσιο επαναληπτικών εκλογών τις οποίες μπορεί να ζητήσει με υπογραφές του 25% των ατόμων που ψήφισαν στις προηγούμενες κανονικές εκλογές), ενώ μέχρι τις αρχές του Δεκεμβρίου είχαν συγκεντρωθεί 510.000 υπογραφές που ζητούσαν την ανάκληση του Ουόκερ.

Εάν μέχρι τις 17 Ιανουαρίου οι υπογραφές φτάσουν τις 540.000, ο Ουόκερ θα χρειαστεί να ξαναϋποβληθεί στην κρίση του λαού και αυτή τη φορά μάλλον θα βγει ηττημένος.

Π. ΤΣΟΥΤΣΙΑΣ - Γ. ΣΚΑΦΙΔΑΣ

ΠΗΓΗ