Το Αιγαίο ανήκει στα... θαλασσοπούλια του

Παράθυρο αισιοδοξίας για τα πανέμορφα πτηνά αφήνει ανοιχτό το πρόγραμμα LIFE που υλοποιεί η Ορνιθολογική Εταιρεία σε 17 ειδικές ζώνες. Οι προσπάθειες που έχουν γίνει για την προστασία του αιγαιόγλαρου..

Αιγαιόγλαρος (Larus audouinii)

Είναι δεινοί ψαράδες και υποδειγματικοί ταξιδευτές. Στη στεριά δείχνουν μάλλον αδέξια, αφού πατρίδα τους είναι το αλμυρό νερό. Οπως θα έλεγε παραφρασμένη μια γνωστή ρήση: το Αιγαίο ανήκει στα θαλασσοπούλια του...
Οι φτερωτοί θαμώνες των ελληνικών θαλασσών χωρίζονται σε παράκτια και πελαγικά πτηνά. Τα πρώτα (αιγαιόγλαρος, ασημόγλαρος, θαλασσοκόρακας) ζουν κατά μήκος των ακτών, ενώ τα δεύτερα (αρτέμης, μύχος, υδροβάτης) προτιμούν την ανοιχτή θάλασσα. Αν και έβρισκαν ελκυστικό και ασφαλές καταφύγιο από την αρχαιότητα στις ελληνικές βραχονησίδες, οι απειλές που αντιμετωπίζουν στη σύγχρονη εποχή πολλαπλασιάζονται διαρκώς.
Τα τελευταία νέα, ωστόσο, από το πρόγραμμα LIFE που υλοποιεί η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία σε 17 ζώνες ειδικής προστασίας του Αιγαίου και του Ιονίου ανοίγουν παράθυρο αισιοδοξίας.

Αρτέμης (Calonectris diomedea)

Οπως εξηγεί ο συντονιστής του προγράμματος, Jakob Fric, οι πληθυσμοί του θαλασσοκόρακα, που εμφάνιζαν τα δύο προηγούμενα χρόνια μείωση 80%, φέτος επανακάμπτουν. «Από τον Δεκέμβριο του 2009 μέχρι τον Μάιο του 2010 παρατηρήθηκε έκρηξη φυτοπλαγκτού στο Βόρειο Αιγαίο, που μείωσε τους ιχθυοπληθυσμούς από τους οποίους εξαρτάται ο θαλασσοκόρακας», εξηγεί ο κ. Fric. Ο ευτροφισμός αποδεκάτισε τις αναπαραγωγικές περιόδους 2009-2010 και 2010-2011. Φέτος, όμως, η απογοητευτική εικόνα αλλάζει και ο αριθμός των ζευγαριών επιστρέφει στα επίπεδα του 2008. Οι πληθυσμοί του αιγαιόγλαρου, αντίθετα, που είναι το πιο σπάνιο είδος γλάρου στην Ευρώπη, βαίνουν μειούμενοι τα τελευταία 10 χρόνια στην Ελλάδα κατά τουλάχιστον 30%. Αντίθετα αυξάνονται στη Δυτική Μεσόγειο (π.χ. Ισπανία), όπου εντοπίζεται το 90% του είδους. Για τη σταδιακή «εγκατάλειψη» της Ελλάδας οι επιστήμονες «δείχνουν» κυρίως τον αθέμιτο ανταγωνισμό με τον ασημόγλαρο και τους αρουραίους, που ήρθαν από την Ασία ως «λαθρεπιβάτες» πριν από χιλιάδες χρόνια κι ευθύνονται για το 20% - 40% των απωλειών σε νεοσσούς και αβγά.
Στο πλαίσιο του προγράμματος, η Ορνιθολογική Εταιρεία εξάλειψε με δολωματικούς σταθμούς τους αρουραίους σε 17 βραχονησίδες από το Βόρειο Αιγαίο μέχρι την Κρήτη. Τον τελευταίο καιρό η προσπάθεια αποδίδει καρπούς, καθώς αυξάνεται η αναπαραγωγική επιτυχία του αιγαιόγλαρου και παρατηρούνται νέες αποικίες, γεγονός που ίσως οδηγήσει σε ανάκαμψη του πληθυσμού μακροπρόθεσμα.

Mύχος (Puffinus yelkouan)

Για τα πελαγικά είδη η συλλογή στοιχείων είναι δυσκολότερη. Ωστόσο, οι ερευνητές εκτιμούν πως ο πληθυσμός του αρτέμη μένει σταθερός, ενώ πρόσφατα ανακάλυψαν με μεγάλη χαρά μια νέα αποικία του ακριβοθώρητου και μικροσκοπικού υδροβάτη στις Κυκλάδες. Πώς το σχολιάζουν; «Το Αιγαίο είναι ζωντανό όπως τα νερά του μπλε»...
Πέντε «θαμώνες» των ελληνικών θαλασσών
Αιγαιόγλαρος (Larus audouinii)

Θαλασσοκόρακας

Με άνοιγμα φτερών που φτάνει τα 1,3 μ., ο αιγαιόγλαρος είναι ενδημικό είδος της Μεσογείου. Αν και «σύμβολο» των ελληνικών βραχονησίδων, απειλείται περισσότερο από κάθε άλλο θαλασσοπούλι της χώρας μας. Στην Ελλάδα οι περισσότερες αποικίες του είδους βρίσκονται σε Δωδεκάνησα, ανατολικές Κυκλάδες, Λήμνο, Λέσβο, Σποράδες, Κύθηρα. Εκτιμάται πως ζουν στη χώρα μας 350-500 ζευγάρια, αντί 700-900 που υπήρχαν στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Αρτέμης (Calonectris diomedea)
Ο Αρτέμης συγγενεύει με τα άλμπατρος, κάτι που φαίνεται στο καλοζυγισμένο και άνετο πέταγμά του. Μπορεί να διανύσει ακόμη και 500 χιλιόμετρα σε μια διαδρομή ρουτίνας. Τον Οκτώβριο μεταναστεύει για να ξεχειμωνιάσει στον νότιο Ατλαντικό. Επιστρέφει τον Μάρτιο. Στο Ιόνιο τον φωνάζουν Αρτίνα ή Αρτένα. Ο ελληνικός πληθυσμός εκτιμάται στα 5.000 ζευγάρια.

Υδροβάτης (Hydrobates pelagicus)

Mύχος (Puffinus yelkouan)
Ο κομψός Μύχος γλιστρά πάνω στα κύματα σε κοπάδια μερικών χιλιάδων ατόμων. Φωλιάζει νωρίς την άνοιξη. Τρέφεται στο ανοιχτό πέλαγος και μπορεί να περιπλανηθεί πολύ ακολουθώντας κοπάδια ψαριών. Παραμένει στη Μεσόγειο όλο τον χρόνο ή πετά μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα για τους πλούσιους ψαρότοπους.
Θαλασσοκόρακας
Ο Θαλασσοκόρακας είναι μια μοναχική μαύρη φιγούρα που κάθεται στα βράχια της ακτής ή κολυμπά μισοβυθισμένος στο νερό. Αγαπημένο του στέκι είναι το βόρειο και ανατολικό Αιγαίο. Δεν μεταναστεύει και φωλιάζει σε απόκρημνες βραχώδεις ακτές, νησίδες και μεγάλες σπηλιές. Στην Ελλάδα ζουν σταθερά 1.350 ? 1.450 ζευγάρια, που αντιπροσωπεύουν το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού του υποείδους desmarestii, που είναι ενδημικό της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας. Η μεγαλύτερη γνωστή αποικία είναι στη Θάσο ? έχουν καταγραφεί μέχρι και 850 άτομα. Αν και μοιάζει με τον πιο κοινό κορμοράνο, είναι μικρότερος, λεπτότερος και με μικρότερο κεφάλι.
Υδροβάτης (Hydrobates pelagicus)
Το μικρότερο θαλασσοπούλι στον κόσμο, σε μέγεθος χελιδονιού, είναι ο υδροβάτης. Δεν πλησιάζει ποτέ τη στεριά, τα πλοία ή άλλα θαλασσοπούλια. Είναι πάντα μοναχικός στο ανοιχτό πέλαγος, εκεί όπου δεν τον φτάνουν οι Ασημόγλαροι και τα γεράκια, και παραμένει ένα από τα πιο μυστηριώδη πουλιά του Αιγαίου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΩΣΚΟΛΟΣ
Φωτο: Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία