Αν έχετε κάνει έστω και λίγο ποδήλατο στη ζωή σας, το πιθανότερο είναι ότι έχετε ανέβει σε ένα Ideal. Η εταιρεία που ξεκίνησε ο Νίκος Μανιατόπουλος το 1926 από ένα μικρό κατάστημα επισκευών στην Πάτρα κατασκευάζει σήμερα ποιοτικά ποδήλατα, γνωστά διεθνώς για τον εξαιρετικό τους σχεδιασμό και την ιδανική σχέση ποιότητας-τιμής. Εξάγονται σε 25 χώρες και, παρά την κρίση των τελευταίων ετών, η Μανιατόπουλος Α.Ε., με το γιο του Νίκου, Άγγελο στο τιμόνι της, συμπεριλαμβάνεται στις πιο υγιείς επιχειρήσεις της χώρας. «Πιστεύουμε ότι στην επιχειρηματική δράση δεν πρέπει να υπάρχει κορυφή, αλλά μόνο στόχοι, διατεταγμένοι σε ένα συνεχή και αμείλικτο ανήφορο. Σε αυτόν τον ανήφορο πορευόμαστε, με όπλο τον έρωτα για τη δουλειά μας», λέει σήμερα ο κ. Μανιατόπουλος. «Μας συγκινεί το έργο που κάνουμε, μας αρέσει που τόσος κόσμος απασχολείται εδώ, υφιστάμεθα το βάρος τού ότι η αγορά δε δουλεύει. Αλλά η κρίση, με όλα τα δεινά της, μας έδωσε την ευκαιρία να προσαρμοζόμαστε και να βρίσκουμε καλύτερους τρόπους για παραγωγική αξιοποίηση. Τώρα είμαστε πάνοπλοι».
Δεν έχω βρεθεί σε παρά πολλά εργοστάσια στη ζωή μου, αλλά η εικόνα αυτού του βιομηχανικού χώρου, όπου μπορούν να κατασκευάζονται το χρόνο έως και 200.000 ποδήλατα, είναι άψογη. Στα 13.500 τ.μ. των εγκαταστάσεών της Μανιατόπουλος Α.Ε. στον Άγιο Βασίλειο Πατρών λειτουργούν τα γραφεία των διοικητικών υπηρεσιών, το κτίριο της παραγωγής και αποθήκευσης πρώτων υλών, το κτίριο της αποθήκευσης έτοιμων προϊόντων και το κτίριο του after sales – εκεί όπου συγκεντρώνονται ανταλλακτικά και αξεσουάρ που η εταιρεία εισάγει και προσφέρει μετά την πώληση του ποδηλάτου.
Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η παραγωγή. Εδώ τα ποδήλατα Ideal συναρμολογούνται σε μια κλασική γραμμή, τύπου Ford, όπου ένας κυλιόμενος διάδρομος κινείται με σταθερό ρυθμό, ανάλογα με το μοντέλο που κατασκευάζεται, και κάθε εργαζόμενος κάνει με γνώση και συγκέντρωση τη δική του δουλειά. Στην Ideal υπάρχουν δύο γραμμές παραγωγής. Στον ίδιο χώρο σε παράπλευρα τμήματα κατασκευάζονται και ζυγοσταθμίζονται με ρομποτική τεχνολογία οι τροχοί, μοντάρονται και ευθυγραμμίζονται τα λάστιχα, ελέγχονται οι σκελετοί, τελειοποιούνται τα συρματόσχοινα ώστε να μην έχουν γρέζια που δημιουργούν τριβή – μια πατέντα αποκλειστικής εμπνεύσεως Ideal.
Σε όλα αυτά με ξεναγεί με υπομονή ο κ. Άγγελος Μανιατόπουλος, πρόεδρος και ψυχή της επιχείρησης, που γνωρίζει καλά όχι μόνο τη δουλειά κάθε εργαζόμενου, αλλά και τον καθένα ξεχωριστά. «Μια αυτοκινητοβιομηχανία και μια ποδηλατοβιομηχανία έχουν πολλά κοινά», μου εξηγεί. «Κανένας δε σχεδιάζει κάθετα την παραγωγή του. Φανταστείτε μια αυτοκινητοβιομηχανία να πρέπει να φτιάχνει και τα παρμπρίζ, τα δερμάτινα καθίσματα, το ηλεκτρικό σύστημα ή τα λάστιχα – δε θα μπορούσε να φτιάχνει αυτοκίνητα. Έτσι γίνεται και με το ποδήλατο. Αυτό που διαφοροποιεί το προϊόν είναι ο σχεδιασμός. Εμείς τα σχεδιάζουμε –εμπορικά, μηχανολογικά, αισθητικά- επιλέγουμε τα υλικά, δίνουμε τα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά στους υπεργολάβους μας για κάθε κομμάτι, ακόμη και για τα αυτοκόλλητα, και εκείνοι τα εκτελούν με τις δικές μας κατευθύνσεις. Έπειτα όλα συγκεντρώνονται εδώ και συναρμολογούνται από εμάς. Η συναρμολόγηση είναι βαθύ κανάλι. Πολλοί ξέρουν να φτιάξουν ένα ποδήλατο, αλλά λίγοι ξέρουν πώς να φτιάξουν ένα καλό ποδήλατο».
Αυτό άλλωστε γίνεται σε όλη την Ευρώπη. Τα επιμέρους εξαρτήματα κατασκευάζονται από υπεργολάβους κυρίως στις χώρες της Άπω Ανατολής και συναρμολογούνται είτε στις χώρες αυτές είτε στις ποδηλατοβιομηχανίες της Γηραιάς Ηπείρου. Όσο για τις ΗΠΑ; Εκεί δεν υπάρχουν καν εργοστάσια συναρμολόγησης – μόνο σχεδιαστήρια. «Ένας υπεργολάβος όμως δεν αφήνεται στην τύχη του, είμαστε εκεί, εξασφαλίζουμε τις πιστοποιήσεις που χρειάζονται για να πληρούν τα εξαρτήματα τις αυστηρές ευρωπαϊκές νόρμες ασφάλειας που συντελούν στην κατασκευή των ποιοτικών προϊόντων μας».
Από νωρίς στα βαθιά
Αυτή η υπερσύγχρονη μονάδα είναι η εξέλιξη μιας οικογενειακής επιχείρησης που ξεκίνησε το 1926. Ο κ. Μανιατόπουλος αφηγείται: «Το 1922 από τη Μαγνησία της Σμύρνης ένα αγοράκι 12 ετών με κοντά παντελονάκια, σκοτωμένα αδέλφια, καμένη περιουσία, μπαρκάρει σε ένα καράβι για Ελλάδα. Αυτός ήταν ο Νίκος Μανιατόπουλος, ο πατέρας μου. Έρχεται και δουλεύει σε ένα ποδηλατάδικο στην Πάτρα, όπου παίρνει 4 δραχμές την ημέρα και μαθαίνει τη δουλειά. Στα 16 του αποφασίζει να ανοίξει κι αυτός ένα μαγαζί και να κάνει επισκευές. Έτσι, το 1926 ξεκινά αυτό που σήμερα λέμε Μανιατόπουλος Α.Ε. Το 1973 αρρωσταίνει ξαφνικά κι εγώ με τον αδελφό μου Κωνσταντίνο αναλαμβάνουμε την επιχείρηση, αφού έχουμε ολοκληρώσει τις σπουδές μας στην Αθήνα – εγώ στην τότε ΑΣΟΕΕ, εκείνος στην Ιατρική. Τότε πέσαμε στα βαθιά. Ξαφνικά από εκεί που είχα μάθει να τρώω αυτά που μου έστελνε ο πατέρας μου, έπρεπε να τα βγάζω. Κατέβηκα στην Πάτρα και βρήκα μια επιχείρηση που τότε ήταν ένα εμπορικό κατάστημα λιανικής και χονδρικής σε μια περιορισμένη περιοχή – Αχαΐα, Ζάκυνθο, Ηλεία, Αιτωλοακαρνανία. Εισήγε κάποια ποδήλατα και συναρμολογούσε τα διπλοσκέλετα τα βαριά – περίπου 800 το χρόνο. Είχε κάνει ένα καλό όνομα στην αγορά, γιατί ήταν έντιμος άνθρωπος. Εγώ τότε, στα 23 μου, είπα ότι αυτή η περιοχή χονδρικής είναι μικρή. Έχοντας μια μεγαλύτερη περιοχή, θα μπορούσα να χτυπήσω μεγαλύτερες ποσότητες, να κάνω εισαγωγές. Παράλληλα άρχισα να αγοράζω από την εγχώρια αγορά και να πουλάω με ελάχιστο ή καθόλου κέρδος για να είμαι ανταγωνιστικός και σε ένα χρόνο έβαλα στη χονδρική κι άλλες περιοχές, όπως η Κέρκυρα, η Άρτα, τα Γιάννενα, η Καλαμάτα κ.ά. Είχαμε από την αρχή ένα πλάνο, ένα όραμα. Οι παράγοντες που συντελούν στην ανάπτυξη μιας επιχείρησης είναι το όραμα, η επιχειρηματική βούληση, τα μέσα, το έργο και το αποτέλεσμα. Υπάρχει μια συνεχής σκυταλοδρομία, όπου το ένα διαδέχεται το άλλο με σειρά νομοτελειακή».
Το 1974 το ποδήλατο στην Ελλάδα, όμως, ήταν το μεταφορικό μέσο του φτωχού. Οι Έλληνες θεωρούσαν ότι η κοινωνική τους καταξίωση συνδέεται με ένα καλό αυτοκίνητο. «Πώς πιστέψατε στο ποδήλατο;» ρωτάω. «Οραματιστήκαμε μια Ελλάδα σύγχρονη, στα πρότυπα των χωρών της δυτικής Ευρώπης, όπου το ποδήλατο ήταν σπορ, μέσο μεταφοράς, σωματικής άσκησης, διασκέδασης και τρόπος ζωής. Έτσι διαμορφώσαμε την επιχειρηματική μας βούληση, προβλέποντας ότι προς τα εκεί θα πάμε. Το μισό ήταν διορατικότητα, το άλλο μισό τύχη. Πηγαίναμε στο εξωτερικό και βλέπαμε τον κόσμο με τα ποδήλατά του και λέγαμε η Ελλάδα γιατί όχι; Αυτό ήταν διορατικότητα. Η τύχη ήταν η Ρίτα Παβόνε…»
Η Ρίτα, ο Ε.Τ. και το πετρέλαιο
Τι δουλειά έχει όμως η Ρίτα Παβόνε, η σταρ του ιταλικού κινηματογράφου της δεκαετίας του ’70 με την Ideal; «Η Παβόνε σε μια ταινία υποδυόταν μια κοπελίτσα που είχε πέσει σε έναν πλάνο έρωτα και κυκλοφορούσε με ένα ποδήλατο σπαστό – τότε είχαν πρωτοκυκλοφορήσει και ήταν μια επανάσταση. Ήρθε η πρώτη πετρελαϊκή κρίση το ’74 κι επειδή υπήρχε απαγόρευση κυκλοφορίας αυτοκινήτων, όλος ο κόσμος έτρεχε να πάρει σπαστό ποδήλατο. Το 1979 ήρθε η δεύτερη πετρελαϊκή κρίση και ο «Ε.Τ. ο εξωγήινιος», με το ποδήλατο ΒΜΧ που πετούσε. Αυτή ήταν η δεύτερη επανάσταση και όλος ο κόσμος έτρεχε να πάρει ΒΜΧ. Το 1987 βγήκαν τα mountain bikes που έκαναν θραύση. Όλα αυτά έδωσαν ώθηση. Επειδή όμως είχαμε προβλέψει ότι θα υπάρχει εξέλιξη και είχαμε πάρει τα μέτρα μας, βρεθήκαμε ένα βήμα μπροστά. Και όπως στην ιστιοπλοΐα, όποιος πάρει πρώτος τον αέρα αφήνει τον άλλο πίσω, έτσι κι εμείς προπορευτήκαμε».
Η Ideal είχε ήδη από το 1980 μεταφερθεί σε μεγαλύτερο χώρο, ένα κτίριο 2.500 τ.μ. απέναντι από τη σημερινή της εγκατάσταση, όπου οργάνωσε για πρώτη φορά την παραγωγή της. Μέχρι το 1990, επειδή τα προϊόντα της (40 μοντέλα τότε) είχαν επιτυχία, κέρδισε δεσπόζουσα θέση στην αγορά. Ο κ. Μανιατόπουλος όργωνε τις χώρες της Άπω Ανατολής για να βρει τους καλύτερους προμηθευτές που έκαναν φθηνά πράγματα εξαιρετικής ποιότητας. Έτσι, η επιχείρηση πήγαινε καλά, οι τράπεζες την είδαν θετικά και εξασφάλισαν δανειοδότηση ώστε να αγοραστεί το σημερινό οικόπεδο, όπου κατασκευάστηκε το πρώτο νέο κτίριο. «Τότε η ένταξη στον αναπτυξιακό νόμο γινόταν με επιχορηγήσεις, σου έδιναν το 40% της επένδυσης. Εμείς είπαμε πως δε θέλουμε το 40%, θέλουμε, αν έχουμε κέρδη, φορολογική έκπτωση. Έτσι κι έγινε. Στη νέα εγκατάσταση μπήκαν καινούρια μηχανήματα, ρομποτικά, προσωπικό με εκπαίδευση. Το 1995 ήμασταν έτοιμοι για εξαγωγές».
Αναρωτιέμαι πώς αντιμετώπισαν τότε οι παλαιοί «παίκτες» της διεθνούς αγοράς το εγχείρημα. «Το 1995, στη μεγαλύτερη ποδηλατική έκθεση στην Κολωνία, μας κοιτούσαν σαν εξωτικά πουλιά. ‘Τι σχέση έχετε οι Έλληνες με το ποδήλατο;’ μας έλεγαν και γελούσαν, ‘εσείς ντομάτες βγάζετε’. Όταν όμως περιεργάστηκαν τα ποδήλατά μας και είδαν και τις τιμές, έπαψαν να γελάνε και άρχισαν τις παραγγελίες. Σε δύο χρόνια διώχναμε τους Κινέζους, τους Γιαπωνέζους και τους Γερμανούς που φωτογράφιζαν τα μοντέλα μας για να τα αντιγράψουν.
Η εκπαίδευση του προσωπικού, ο σχεδιασμός, προσεκτικός και προσαρμοσμένος στις ανάγκες της αγοράς, η οργάνωση δικτύου πωλήσεων, η ανάληψη επιχειρηματικών κινδύνων, η φαντασία, η σφιχτή διαχείριση, ο απόλυτος σεβασμός στον τελικό καταναλωτή, αυτά αποτέλεσαν τα θεμέλια του έργου μας. Η διεθνής αγορά αναγνώρισε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και τη σχεδιαστική υπεροχή των ποδηλάτων μας, αυτό είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα».
Σήμερα η επιχείρηση απασχολεί 120 άτομα, εξάγει το 35% της συνολικής παραγωγής της και αντέχει στην κρίση, παρότι η πτώση της εγχώριας αγοράς ποδηλάτου είναι μεγάλη. Το 2011 στην Ελλάδα πουλήθηκαν 340.000 ποδήλατα, το 2014 η πρόβλεψη είναι 195.000. Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους.
«Αγαπάμε τη χώρα μας, αλλά..»
Ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετώπισε η Ideal, ειδικά εν καιρώ κρίσης; «Μέχρι το 2003 είχαμε χαμηλό κόστος παραγωγής ως χώρα, μετά ανέβηκε ανεξέλεγκτα. Το 2003 είχαμε 175 άτομα προσωπικό, 135.000 ποδήλατα παραγωγή και 2,3 εκατομμύρια μισθολογικό κόστος. Το 2010 από 175 άτομα προσωπικό είχαμε φτάσει τα 120, γιατί βλέπαμε την κρίση να έρχεται, η παραγωγή ήταν 100.000 ποδήλατα και το μισθολογικό κόστος είχε πάει 4,3 εκατομμύρια. ευρώ.
Προσθέστε σε αυτό και το Δημόσιο, που είναι πάντα αχόρταγο – δημοτικά τέλη, ΔΕΗ, φορολογία. Ήρθε το 2008-2009 και χάσαμε έναν πελάτη από τη Γερμανία που αγόραζε 35.000 ποδήλατα (αντιστοιχούσαν σε 7 εκατομμύρια τζίρο) διότι έγινε η απεργία στο λιμάνι του Πειραιά λόγω COSCO. Απεργία για 60 ημέρες: ξεκίνησε 6 Ιανουαρίου και σταμάτησε αρχές Μαρτίου. Είχαμε 100 κοντέινερ με υλικά που δεν μπορούσαν να ξεφορτώσουν στον Πειραιά και διασπείρονταν σε όλη τη Μεσόγειο. Έπειτα από 100 μέρες καταφέραμε να τα μαζέψουμε. Τα συμβόλαια με τους Γερμανούς έσπασαν, γιατί δεν είχαμε εξαρτήματα να φτιάξουμε ποδήλατα να τους στείλουμε. Μας είπαν, αν δεν είχατε τόσο καλά σχέδια, δε θα σας προτιμούσαμε ξανά, αλλά θα σας δώσουμε άλλη μια ευκαιρία του χρόνου. Το ρισκάραμε, υποσχεθήκαμε ότι δε θα γίνει το ίδιο. Και όμως το 2009 έγινε ξανά απεργία την ίδια περίοδο για 15 ημέρες. Προλάβαμε μόνο ένα μέρος της παραγγελίας. Ο πελάτης είπε θα πάω σε άλλες χώρες, είστε πολύ καλοί, κύριε Μανιατόπουλε, αλλά ζείτε σε λάθος χώρα. Επιβιώσαμε γιατί είχαμε το συγκριτικό πλεονέκτημα του σχεδιασμού.
Κι όταν τελείωσαν οι απεργίες, ξεκίνησε το πρόβλημα της σταθερότητας της χώρας. Οι εταιρείες ασφάλισης πιστωτικού κινδύνου του εξωτερικού έπαψαν να ασφαλίζουν τις εξαγωγές για την Ελλάδα, οι προμηθευτές ζητούσαν να τους στείλουμε τα λεφτά προκαταβολικά. Κι εμείς πού να βρούμε τόσα κεφάλαια; Το αναπληρώσαμε με τα καλύτερα logistics, δεν καλύπταμε πια τις ανάγκες του εξαμήνου, αλλά του τριμήνου. Έτσι διπλασιάσαμε το χρόνο της δουλειάς μας, αλλά μειώσαμε την ανάγκη κεφαλαίων σημαντικά. Χρειάστηκαν προσπάθεια, ξενύχτια και πολλή οργάνωση. Είναι δύσκολο να επιχειρεί κανείς στην Ελλάδα, αλλά εμείς αγαπάμε τη χώρα μας και παλεύουμε.
Το στοίχημά μας είναι να μην απολύσουμε ούτε ένα άτομο, ας έχει πέσει ο τζίρος 45% την τριετία 2012-14, ας γράφουμε ζημιές, αντέχουμε γιατί η εταιρεία έχει αποθεματικά. Δεν είμαστε εμείς ο φορέας για να ασκεί κοινωνική πολιτική, αλλά πιστεύουμε ότι αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται την υποστήριξη της εταιρείας σε καιρό κρίσης. Μετά από διαβούλευση με το σωματείο, μειώσαμε το χρόνο εργασίας και τις αμοιβές αναλογικά, για να αντιμετωπίσουμε την κρίση και τη συρρίκνωση της αγοράς χωρίς απολύσεις. Πιστεύουμε ότι το 2015 θα είναι καλύτερο». Έτσι λοιπόν, με αισιοδοξία, πίση στο προϊόν και ορθοπεταλιές, η Ideal πορεύεται. Επόμενοι στόχοι; «Δεν είμαστε πηγή εξαγωγής στόχων, μας ενδιαφέρει να μπορούμε να πετυχαίνουμε αυτούς που έχουμε ήδη θέσει, ανάλογα με το πώς διαμορφώνεται η κατάσταση στη διεθνή και την εγχώρια αγορά. Ο στρατηγικός μας σχεδιασμός είναι να αξιοποιήσουμε τα σημερινά δεινά για να γίνουμε πιο παραγωγικοί, πιο εφευρετικοί, πιο ανταγωνιστικοί. Και αυτό νομίζω ότι μέχρι τώρα το έχουμε πετύχει…»
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην έκδοση Limited Edition, Τεύχος 5, Χειμώνας 2014-2015
Ρεπορτάζ: Μανίνα Ντάνου – Φωτογραφίες: Άγγελος Γιωτόπουλος
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου