απευθύνεται σε ανήσυχους επισκέπτες
Αποψη της πόλης του Λεωνιδίου και του εύφορου κά?που.
Αποψη της πόλης του Λεωνιδίου και του εύφορου κά?που.
Το Λεωνίδιο είναι η πρωτεύουσα της Τσακωνιάς και ένας τόπος ευλογημένος. Μπορεί να μη συγκαταλέγεται στους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς, όμως οι κάτοικοί του ασχολούνται με τα παραδοσιακά επαγγέλματα και καλλιεργούν τον εύφορο κάμπο του, τον οποίο ο Παυσανίας αποκάλεσε "Διονύσου κάμπο".
Είναι κτισμένο κάτω από έναν επιβλητικό βράχο, τον Κοκκινόβραχο (οι ντόπιοι τον λένε και ταραμά) χάρη στον οποίο, όπως λέγεται, οι Τούρκοι δεν πάτησαν το πόδι τους στο Λεωνίδιο φοβούμενοι τις κοιλότητές του όπου μπορούσαν να κρυφτούν οπλισμένοι Eλληνες.
Αυτό που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη του Λεωνιδίου είναι τα πανέμορφα πέτρινα αρχοντικά με τις βοτσαλωτές αυλές και τις πέτρινες στέρνες. Πολλά από αυτά είναι της προεπαναστατικής περιόδου και ξεχωρίζουν για την ιδιαίτερη τεχνοτροπία και την αμυντική αρχιτεκτονική τους. Ξεχωριστό (και επισκέψιμο) είναι το αρχοντικό Τσικαλιώτη, που ανήκει στον δήμο.
Κτίστηκε το 1808 και χαρακτηρίζεται από τον κυκλικό προμαχώνα δύο επιπέδων, στοιχείο μοναδικό στον Ελλαδικό χώρο. Το εσωτερικό του είναι διακοσμημένο και διαρρυθμισμένο με ανατολίτικα και ευρωπαϊκά στοιχεία, όπως θυρίδες και οροφογραφίες.
Η παλιά πόλη του Λεωνιδίου στη σκιά του επιβλητικού Κοκκινόβραχου.
Η παλιά πόλη του Λεωνιδίου στη σκιά του επιβλητικού Κοκκινόβραχου.
Ο αμυντικός σχεδιασμός του είναι εντυπωσιακός, με πολλές πολεμίστρες, τοποθετημένες έτσι ώστε στο έσχατο σημείο αντίστασης -την κρύπτη του σπιτιού- να φτάνουν όσο γίνεται λιγότεροι εχθροί και να εξοντώνονται εκεί. Στο εσωτερικό του φιλοξενείται το Πάσχα και το καλοκαίρι πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Αλλα ενδιαφέροντα κτίρια του Λεωνιδίου (τα οποία δεν είναι επισκέψιμα και μερικά είναι εγκαταλελειμμένα) είναι το αρχοντικό Πολύτιμου (1816), το αρχοντικό Κατσικόγιαννη (1807) ο πύργος του Χατζηρούδη (1750), καθώς και το πανέμορφο κτίριο του παλιού δημοτικού σχολείου. Περπατώντας στους δρόμους και τα σοκάκια θα δείτε αρκετά από τα παλιά μαγαζιά που λειτουργούν ακόμη, όπως το φωτογραφείο του Στέλιου Γκανή, το λευκοσιδηρουργείο του Χρήστου Νικολούλια, το φαρμακείο του Γιάννη Κοντολέοντα και το ραφείο του Γιώργου Δολιανίτη.
Παραδοσιακό καφενείο στο Λεωνίδιο με χαρακτηριστική επιγραφή. Οι καταστηματάρχες θα σας υποδεχθούν πάντα με χαμόγελο.
Παραδοσιακό καφενείο στο Λεωνίδιο με χαρακτηριστική επιγραφή. Οι καταστηματάρχες θα σας υποδεχθούν πάντα με χαμόγελο.
Μερικά από αυτά μετρούν πάνω από έναν αιώνα λειτουργίας. Στον πλακόστρωτο δρόμο δίπλα στον ποταμό Δαφνώνα βρίσκεται ο αγγλικής κατασκευής οδοστρωτήρας του 1910, που χρησιμοποιήθηκε για την ασφαλτόστρωση του δρόμου του Λεωνιδίου.
Είναι ο μοναδικός από τους τρεις που χρησιμοποιήθηκαν στην Ελλάδα και ένας από τους τέσσερις που σώζονται παγκοσμίως. Δίπλα του υπάρχει το περίπτερο του Τσακώνικου Αγροτικού Γυναικείου Συνεταιρισμού Λεωνιδίου.
Η πανέμορφη πλατεία του Κοσμά με τον αιωνόβιο πλάτανο. Ειδικά τα Σαββατοκύριακα σφύζει από ζωή.
Η πανέμορφη πλατεία του Κοσμά με τον αιωνόβιο πλάτανο. Ειδικά τα Σαββατοκύριακα σφύζει από ζωή.
Ακριβώς κάτω από τον Κοκκινόβραχο απλώνεται η παλιά γειτονιά του Λεωνιδίου, με τα παλιά σπίτια, τα σοκάκια και την εκκλησία της Αγίας Κυριακής με το κωδωνοστάσιο Τηνιακής τεχνοτροπίας. Ανατολικά του Λεωνιδίου απλώνεται ο εύφορος κάμπος όπου καλλιεργούνται μανταρίνια, πορτοκάλια, λεμόνια, ντομάτες και άλλα εσπεριδοειδή, κηπευτικά και φυσικά η περίφημη τσακώνικη μελιτζάνα.
Η ΤΣΑΚΩΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Χαρακτηριστικά σπίτια του Κοσμά. Είναι χτισμένα από τοπικούς και Λαγκαδινούς μαστόρους.
Χαρακτηριστικά σπίτια του Κοσμά. Είναι χτισμένα από τοπικούς και Λαγκαδινούς μαστόρους.
Στο Λεωνίδιο θα δείτε πολλές πινακίδες γραμμένες στα τσακώνικα, αλλά θα ακούσετε ελάχιστους κατοίκους να τη μιλούν, και μόνο όταν τους ζητηθεί. Η τσακώνικη γλώσσα έχει τις ρίζες της στη δωρική και στην εξέλιξη αυτής, τη λακωνική. Μιλιέται αδιάλειπτα εδώ και 2.800 χρόνια στην Τσακωνιά η οποία εκτείνεται από τις ανατολικές υπώρειες του Πάρνωνα μέχρι τον Αργολικό Κόλπο και από τον Αγιο Ανδρέα μέχρι την πρωτεύουσα της Τσακωνιάς, το Λεωνίδιο. Παλαιότερα, διακρινόταν σε δύο κύρια ιδιώματα. Το πρώτο ήταν το νότιο, αυτό δηλαδή που μιλούσαν οι κάτοικοι στο Λεωνίδιο, τον Πραγματευτή, τα Πέρα Μέλανα, τα Σαπουνακαίικα, τον Τυρό, τον Αγιο Ανδρέα, τον Πραστό και τους οικισμούς Σαμπατική, Βασκίνα και Λιβάδι. Το δεύτερο ήταν το βόρειο το οποίο μιλούσαν στην Καστάνιτσα και στη Σίταινα.
Κοσμάς: Σαν σκηνικό από παλιά ταινία
Ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο που διασχίζει το φαράγγι του Δαφνώνα και ανηφορίζει την πλαγιά του Πάρνωνα, θα φτάσετε στον Κοσμά, το πανέμορφο χωριό που θυμίζει σκηνικό παλιάς ταινίας. Είναι κτισμένο αμφιθεατρικά ανάμεσα στα έλατα και τις καστανιές, σε υψόμετρο 1.150 μ. Κέντρο του χωριού είναι η μεγάλη πλατεία, με την εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, τα αιωνόβια πλατάνια που φύτεψε ο Κωνσταντής Κουτσοθεοδωρής (ή "Μαγγουριάς") το 1883, τα καφενεία και τις ταβέρνες.
Το κτιριακό συγκρότημα και το καθολικό στη μονή Ελωνας.
Το κτιριακό συγκρότημα και το καθολικό στη μονή Ελωνας.
Τους καλοκαιρινούς μήνες η πλατεία σφύζει από ζωή χάρη στους επισκέπτες που απολαμβάνουν τον καφέ τους κάτω από τα δροσερά πλατάνια και την υπέροχη θέα προς τον Αργοσαρωνικό κόλπο, εντούτοις πολλοί είναι εκείνοι που επισκέπτονται το χωριό και τα Σαββατοκύριακα του χειμώνα.
Τα περισσότερα από τα πέτρινα δίπατα σπίτια είναι καινούρια αφού το χωριό καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Γερμανούς στις 30/1/1944. Οι Κοσμίτες όμως δεν το έβαλαν κάτω. Περίφημοι μάστορες της πέτρας οι ίδιοι, ξαναέκτισαν το χωριό τους (με τη βοήθεια και των Λαγκαδινών μαστόρων) και το έκαναν ένα από τα ομορφότερα ορεινά χωριά της χώρας μας.
Λεωνίδιο: H τσακώνικη «Γη της Επαγγελίας»
Ο ναός των Αγίων Αναργύρων που δεσπόζει στην πλατεία κατασκευάστηκε μεταξύ 1884 και 1886. Από τα υλικά της κατασκευής του ξεχωρίζει το καλοδουλεμένο πεντελικό μάρμαρο, ενώ το εσωτερικό του είναι διακοσμημένο με καντήλια από τη Ρωσία και ολόσωμες εικόνες στο τέμπλο από τη Ρουμανία. Ξεχωρίζει επίσης η εικόνα του Αγίου Παντελεήμονα με εμφανείς επιρροές από τον γαλλικό διαφωτισμό.
Δίπλα στον ναό βρίσκεται το ηρώο και ακριβώς πίσω του η μαρμάρινη βρύση με τους τρεις κρουνούς που τρέχουν αδιάκοπα δροσερό νερό. Στο κοινοτικό γραφείο του χωριού υπάρχει βιβλιοθήκη, πινακοθήκη και μια λαογραφική έκθεση όπου εκτίθενται παλιές φωτογραφίες, κεραμικά, υφαντά και πολλά εργαλεία των περίφημων Κοσμιτών χτενάδων.
Οι Κοσμίτες παλιότερα ασκούσαν κατά αποκλειστικότητα το επάγγελμα του χτενοποιού (λέγονταν και "Γιωργατζάδες"). Κατασκεύαζαν με καλάμι χτένια για τους αργαλειούς που τα πουλούσαν σε όλα τα Βαλκάνια. Στην πλατεία του χωριού θα βρείτε επίσης το εργαστήριο-εκθετήριο του αγγειοπλάστη Βαγγέλη Σταθάκη από όπου μπορείτε να αγοράσετε κεραμικά καθημερινής χρήσης όπως τασάκια, βάζα, φλιτζάνια, γιουβέτσια, κανάτες και άλλα σουβενίρ.
Η ΑΡΧΑΙΑ ΠΟΛΗ ΣΕΛΙΝΟΥΣ
Στην περιοχή του Κοσμά υπήρχε κατά την αρχαιότητα η πόλη Σελινούς, με τον ναό του Μαλεάτη Απόλλωνα. Γύρω από τον Κοσμά έχουν βρεθεί δύο χάλκινα αγαλματίδια που φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών: το ένα ανήκει στον θεό Μαλεάτη Απόλλωνα και το άλλο σε πολεμιστή (6ος αι. π.Χ.).
Μονή Ελωνας: Σφηνωμένη στον βράχο
Σε σημείο με μοναδική θέα, σφηνωμένη στην κοιλότητα ενός βράχου πάνω από το φαράγγι του Δαφνώνα, σε υψόμετρο 650 μ. Και ανάμεσα από το Λεωνίδιο και τον Κοσμά βρίσκεται η μονή Ελωνας. Ο θρύλος λέει πως τον 16ο αιώνα οι κάτοικοι του Κοσμά είδαν φως να βγαίνει από τον βράχο και οι μοναχοί Δοσίθεος και Καλλίνικος (εικάζεται πως ασκήτευαν στις κοιλότητες του βράχου) που σκαρφάλωσαν στο σημείο, βρήκαν την εικόνα της Παναγίας και αποφάσισαν να κτίσουν δυο κελιά.
Αν και η ακριβής χρονολογία ίδρυσης της μονής δεν είναι γνωστή, το σημερινό καθολικό χτίστηκε το 1809, με άδεια του Τούρκου διοικητή της Πελοποννήσου Βελή Πασά, και το καμπαναριό του το 1831. Το όνομά της λέγεται πως το χρωστά σε ένα θαύμα: Κάποτε το χωριό Ελος Λακωνίας βασανιζόταν από την ελονοσία και οι κάτοικοι για να σωθούν από την αρρώστια ζήτησαν να προσκυνήσουν την εικόνα του μοναστηριού.
Οι μοναχοί ξεκίνησαν να την κατεβάσουν με τα πόδια, όμως λίγο έξω από το χωριό η εικόνα βάρυνε ανεξήγητα. Ζήτησαν λοιπόν από τους κατοίκους να ετοιμάσουν υποδοχή και τότε εκείνοι φορτωμένοι με λάβαρα και εξαπτέρυγα ξεκίνησαν για να υποδεχθούν την Παναγία. Η εικόνα αλάφρυνε, πέρασε από όλο το χωριό και η ασθένεια εξαλείφτηκε.
Πολλοί είναι οι θρύλοι που αφορούν τη μονή. Ενας από αυτούς θέλει τους μοναχούς Δοσίθεο και Καλλίνικο να πέφτουν θύματα σφαγής από δυο Τούρκους που περιπλανιόταν στην περιοχή. Προσπαθώντας οι Τούρκοι να μπουν στον ναό για να κλέψουν τα κειμήλια τυφλώθηκαν.
Οι κάτοικοι του Κοσμά έμαθαν το γεγονός και έπειτα από παράκληση στην Παναγία οι Τούρκοι ξαναβρήκαν το φως τους και μετανιωμένοι αφιέρωσαν τις περιουσίες τους στη μονή. Λέγεται μάλιστα πως μετά από αυτό το γεγονός η μονή απέκτησε προνόμια και παραχωρήσεις από τις τουρκικές Αρχές.
Στο εσωτερικό του ναού υπάρχουν δεκάδες καντήλια, αφιερώματα των πιστών, που κρέμονται από την οροφή. Στο ξυλόγλυπτο τέμπλο -που είναι διακοσμημένο με εικόνες που φέρουν τις χρονολογίες 1798, 1806 και 1815- απεικονίζονται σκηνές από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Ιδιαίτερη σημασία έχει η φορητή εικόνα της Παναγίας που χρονολογείται από το 1350 περίπου.
Είναι κατασκευασμένη με κερί και μαστίχα σε ξύλο, και θεωρείται μία από τις 70 του Ευαγγελιστή Λουκά. Σήμερα στη μονή ζουν τρεις μοναχές. (Ανοιχτά από την ανατολή μέχρι την δύση του ηλίου, τηλ. 27570 22297.)
Η ΜΕΛΙΤΖΑΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ
Χαρακτηριστικό της τσακώνικης μελιτζάνας, η οποία έχει προστατευόμενη ονομασία προελεύσεως, είναι η γλυκιά γεύση. Καλλιεργείται στο Λεωνίδιο εδώ και εβδομήντα χρόνια και η παραγωγή της ανέρχεται στους 5.000 τόνους ετησίως. Ονομαστό είναι και το φεστιβάλ της τσακώνικης μελιτζάνας που διοργανώνεται το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Αυγούστου. Αν βρεθείτε στο Λεωνίδιο αυτή την εποχή θα τη δοκιμάσετε σε όλες τις παραλλαγές της.
ΤΑ ΠΑΣΧΑΛΙΝΑ ΑΕΡΟΣΤΑΤΑ
Το Λεωνίδιο είναι γνωστό και για το πασχαλινό έθιμο με τα αερόστατα. Οι κάτοικοί του κατασκευάζουν τα αερόστατα από κόλλες χαρτί και σαν κινητήριο δύναμη έχουν τη φλόγα από το άναμμα της κολιμάρας (πανί με λάδι). Το βράδυ της Ανάστασης ανεβαίνουν στον ουρανό περισσότερα από 800 αερόστατα, δημιουργώντας ένα φαντασμαγορικό θέαμα.
ΔΙΑΜΟΝΗ
ΛΕΩΝΙΔΙΟ
"Αγρόκτημα" (27570 23244, 6972774878, www.agroktima.com). Ενα μικρό χωριό αποτελούμενο από δέκα πέτρινα σπιτάκια, φτιαγμένα με την τοπική αρχιτεκτονική. Είναι διακοσμημένα παραδοσιακά και εξοπλισμένα με τζάκι. Βρίσκεται στο 3ο χλμ. του δρόμου Λεωνιδίου - Πλάκας.
ΚΟΣΜΑΣ
"Σελινούντα" (6979 001030, www.selinounta.gr ). Το παλιό παραδοσιακό αρτοποιείο του 1906 μετατράπηκε σε ένα όμορφο ξενώνα τεσσάρων δωματίων εξοπλισμένων με κουζίνα, τζάκι, δορυφορική τηλεόραση, σίδερο κ.α.
Ουρανογείτων" (27570 31490, 6977 485262, www.ourano-geiton.gr). Είναι ο καινούριος ξενώνας του χωριού, με 12 πολυτελή δωμάτια που έχουν ονόματα αστερισμών. Διακριτική πολυτέλεια, σύγχρονες ανέσεις και μπαλκόνια με θέα.
"Λιθόχτιστα" (6937 823651, 6944 264971, www.lithoxtista.gr). Εξι μεζονέτες διακοσμημένες με γούστο και ποιοτική επίπλωση. Είναι ευρύχωρες, έχουν σαλόνι με τζάκι, δύο είναι ιδανικές για μεγάλες παρέες.
"Ο Μαλεάτης Απόλλων" (27570 31494, 210 5612978). Κάποτε ήταν το αρχοντικό των Ασημάκηδων, αγωνιστών του 1821. Σήμερα έχει μετατραπεί σε έναν όμορφο ξενώνα πάνω στην πλατεία, με περιποιημένα και καθαρά δωμάτια 2 έως 4 κλινών, εξοπλισμένα με μπάνιο, κουζίνα και ψυγείο.
ΦΑΓΗΤΟ
ΚΟΣΜΑΣ
"Ελατος" (27570 314270). Για πίτες με σπανάκι και άγρια χόρτα, ψητά φούρνου και ντόπιο κρασί.
"Μαλεάτης Απόλλων" (27570 31494). Πάνω στην πλατεία του χωριού για βραστή γίδα, μαγειρευτά και κρεατικά.
"Πάρνωνας" (27570 31401). Κλασική ψησταριά κάτω από την πλατεία, με ψητά κρέατα, τυριά, πατάτες και τομάτες παραγωγής τους.
ΛΕΩΝΙΔΙΟ
"Εν Λεωνιδίω" (27570 22068). Για παραδοσιακούς τσακώνικους μεζέδες, πίτσα και φαγητά φούρνου.
"Μαντείο" (27570 23100). Στη νότια όχθη του ποταμού Δαφνώνα, με μεσογειακές γεύσεις, πίτσες, σαλάτες, κρεατικά.
Κείμενο: Λεωνίδας Τηνιακός
Φωτογραφίες: Κλαίρη Μουσταφέλλου
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου