ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΕΛΛΗΝΑ ΕΜΠΟΡΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΠΟΥ ΣΤΑΛΘΗΚΕ ΣΤΑ ΤΑΓΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Πέμπτη, 4 Φεβρουαρίου 1943: «Φοβερό κρύο. Με περισσότερους από 35 βαθμούς κάτω από το μηδέν. Δουλέψαμε μέσα στο ρυάκι. Δεν υπάρχουν φτυάρια, κασμάδες».

Δευτέρα 22 Φεβρουαρίου 1943: «Καθαρίσαμε πατάτες και κρομμύδια. Οι παγωμένες πατάτες ματώνουν τα χέρια όπως όταν πιάνεις πάγο. Μισοψημένο, μισοάψητο, το φάγαμε το φαγητό».

Λέξεις γραμμένες βιαστικά. Αλλες στα ελληνικά, άλλες στα τουρκικά, άλλες στα καραμανλίδικα (τουρκικά με.. ελληνικούς χαρακτήρες) στριμωγμένες στις σελίδες ενός μικρού χαρτόδετου ημερολογίου, που έμεινε για έναν ολόκληρο χρόνο καταχωνιασμένο στην τσέπη του Κωνσταντίνου Κιουρκτσόγλου.

Αλευρέμπορος ο Κωνσταντίνος Κιουρκτσόγλου είχε επεκτείνει τις δουλειές του και στο εμπόριο ξηρών καρπών. Διατηρούσε δικό του κατάστημα στην εμπορική στοά Αμπίντ Χαν, στον Γαλατά, στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης. Ο αστός επιχειρηματίας όμως μέσα σε λίγες μόνο ημέρες βρέθηκε χωρίς σπίτι και μαγαζί να ξεχιονίζει δρόμους στα βάθη της Ανατολίας σε θερμοκρασία 35 υπό το μηδέν.

Το αμάρτημά του δεν ήταν ούτε φόνος ούτε κακοδιαχείριση και κατάχρηση. Ηταν η ελληνική καταγωγή του, η χριστιανική θρησκεία του και το γεγονός ότι ήταν ένας από τους πολλούς μειονοτικούς που κρατούσαν στα χέρια τους την εμπορική ζωή της Τουρκίας.

Αμαρτήματα αρκετά για να οδηγήσουν την κυβέρνηση Ινονού τον Νοέμβριο του 1942 να επιβάλει κεφαλικό φόρο (το βαρλίκι) σε περισσότερους από 1.800 χριστιανούς (Ελληνες και Αρμενίους) και σε Εβραίους επιχειρηματίες της Κωνσταντινούπολης. Οσοι δεν μπορούσαν να πληρώσουν στέλνονταν στα τάγματα εργασίας στο Ερζουρούμ και το Ασκαλε.

«Πρόκειται για ένα μοναδικό ντοκουμέντο που καλύπτει και τους δώδεκα μήνες που οι άνθρωποι αυτοί ταλαιπωρήθηκαν και για πρώτη φορά στην Ιστορία δίνονται οι πραγματικές διαστάσεις αυτής της οδυνηρής εμπειρίας», εξηγεί στα «ΝΕΑ» η γεννημένη στην Κωνσταντινούπολη γενική γραμματέας του Ελληνικού Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών, ιστορικός, δρ Ειρήνη Σαρίογλου, που βρήκε τυχαία το πολύτιμο ημερολόγιο, ενώ προσπαθούσε να συλλέξει μαρτυρίες για την συγκεκριμένη περίοδο.

Καθοριστική αποδείχθηκε η συνάντησή της με τον 85χρονο σήμερα γιο του Κωνσταντίνου Κιουρκστόγλου, Νικόλαο, ο οποίος είχε κρατήσει το ημερολόγιο του πατέρα του από τις δύσκολες εκείνες ημέρες. Κι εκείνη αποφάσισε να το διασώσει όχι μόνο μέσω μιας έκδοσης υπό τον τίτλο «Στην εξορία, Ερζουρούμ/Ασκαλε», αλλά και μέσω του ομότιτλου ντοκιμαντέρ (σε σκηνοθεσία Καλλιόπης Λεγάκη και μουσική Ελένης Καραΐνδρου) το οποίο διακρίθηκε τόσο στο Φεστιβάλ Δράμας όσο και στον «Αγώνα», τη διεθνή συνάντηση αρχαιολογικών ταινιών.

Για να εξοφληθεί ο φόρος των μη μουσουλμάνων πολιτών πρώτα κατασχέθηκε η κινητή και ακίνητη περιουσία τους από το τουρκικό κράτος που πουλήθηκε σε ανοιχτές δημοπρασίες. «Πέταξαν κάτω αρρώστους για να κατάσχουν τα κρεβάτια τους κι οι εξόριστοι έφθασαν σε τέτοια εξαθλίωση που περπατούσαν πάνω στα καρφιά των αρβύλων τους», δίνει τη δική του μαρτυρία ο εκδότης - συγγραφέας Ανδρέας Λαμπίκης στο ντοκιμαντέρ.

 

ΠΗΓΗ